izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Monotipçi sözü köhnəlmiş bir termin olaraq, monotip maşınında işləyən mürəttibi və ya tipoqrafı ifadə edir. "Monotip" özü də köhnəlmiş bir texnologiyanı, konkret olaraq hərfləri ayrıca qurğuşun ərintisindən tək-tək tökən bir çap maşınını bildirir. Beləliklə, monotipçi, həmin maşın vasitəsilə mətni yığan, düzəldən və çap üçün hazırlayan ixtisaslı bir peşə sahibinə işarə edir. Bu peşə, müasir kompüter texnologiyalarının tipoqrafiya sahəsinə daxil olması ilə öz aktuallığını itirib.

Monotipçinin işinə həm mətni düzgün şəkildə monotip maşınında yığmaq, həm də çap üçün lazımi formata gətirmək daxil idi. Bu, həm əl bacarığı, həm də tipoqrafiya qaydalarına yüksək səviyyədə bələdliyi tələb edirdi. Onlar yalnız hərfləri yığmır, həm də sətir aralarını, səhifə düzəlişini, başlıqların yerləşdirilməsini və digər tipoqrafik detalları nəzərə alaraq mürəkkəb çap işlərini yerinə yetirir və beləliklə, nəşrin görkəmli və oxunaqlı olmasına cavabdeh idilər.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "monotipçi" sözü "monotip" və "-çi" şəkilçisindən əmələ gəlib. "Monotip" sözü isə yunan mənşəlidir: "mono" - "tək" və "tipos" - "növ, forma" sözlərindən düzəlib. Beləliklə, "monotip" "tək növ" mənasını ifadə edir və maşının hərfləri ayrıca tökərək işləmə prinsipini əks etdirir. "-çi" şəkilçisi isə həmin peşə ilə məşğul olan şəxsi bildirir.

Müasir Azərbaycan dilində "monotipçi" sözü nadir hallarda işlənir və əsasən tarixi kontekstdə, köhnə çap texnologiyaları haqqında danışılan məqallarda rast gəlinir. Məsələn: "Qəzetin bu nüsxəsi köhnə monotip maşınında çap olunmuşdur və monotipçi ustalar tərəfindən diqqətlə yığılmışdır." və ya "Babam məşhur bir monotipçi idi və öz dövrünün ən gözəl kitablarını çap etdirmişdir."

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz