Müftə (fars. مجانی - meccani) sifəti olaraq "pulsuz", "havayı", "əvəzsiz", "ödəncssiz", "heç bir şey ödənilmədən əldə edilən", "məccani" mənalarını verir. Kökü Fars dilindəki "meccani" (مجانی) sözündəndir və əslində "pulsuz verilən, hədiyyə olunan" mənasını ifadə edir. Lüğətlərdəki "pulsuz" və "havayı" ifadələri müftənin ümumi mənasını əks etdirir, lakin "əvəzsiz" və "ödəncssiz" ifadələri daha dəqiq və geniş məna çalarını əhatə edir. Çünki "müftə" sadəcə pulsuzluğu deyil, hər hansı bir əvəzin olmamasını, hər hansı bir əmək, xidmət və ya malın qarşılığında əldə edilməməsini bildirir.
Müftənin işlənməsinə dair nümunələr: "Müftə nahar yedi", "Müftə bilet aldı", "Müftə konsertə getdi", "O, müftə mənzil aldı" kimi cümlələrdə fərqli kontekstlərdə müftənin eyni məna daşıdığını, ancaq qarşılığında verilən xidmət və ya malın növünün dəyişdiyini görürük. Bütün bu cümlələrdə ortaq nöqtə əldə edilən şeyin qarşılığında heç bir şeyin verilməməsidir. Atalar sözündəki “Müftə sirkə baldan şirindir” ifadəsi isə pulsuz əldə edilən şeyin, hətta keyfiyyətsiz olsa belə, ödənilən qiymətə görə alınan daha yaxşı şeydən daha çox qiymətləndirilə biləcəyini vurğulayır.
Qeyd edək ki, "müftə" sözü ara-sıra məcazı mənada da işlənə bilər. Məsələn, "O, müftə danışır" deyərkən insanın sözlərinin əsassız və ya mənasız olduğunu bildirmək istənilir. Bu mənada "boş-boş danışmaq" ifadəsi ilə sinonim ola bilər.
Ümumiyyətlə, "müftə" sözü sadəcə pulsuzluğu deyil, hər hansı bir əvəzin olmamasını ifadə edən, fars mənşəli, dəqiq və zəngin məna çalarlarına malik bir sözdür.