Münasib (ər. مناسبة - munasabah) sifət.
Ümumi məna: Bir şeyin vəziyyətə, şəraitə, zamana, məkana və ya digər bir şeyə uyğun gəlməsi, yaraşaması, müvafiq olması. Münasiblik, əlaqə, bağlılıq və uyğunluq mənalarını əhatə edir. Bu mənada "uyğun", "müvafiq", "yaraşan", "layiqli", "münasir" sözləri sinonim kimi istifadə oluna bilər, lakin hər birinin öz incə fərqləri vardır. "Münasib" daha çox obyektiv uyğunluğu ifadə edir, subyektiv zövqü və ya şəxsi rəyi o qədər əks etdirmir.
Ətraflı məna və nüanslar: "Münasib" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edə bilir. Məsələn:
- Vəziyyətə uyğunluq: "Bu iş üçün münasib vaxtı seçmək lazımdır." (Vaxtın vəziyyətə uyğunluğu)
- Şəraitə uyğunluq: "Səyahət üçün münasib hava şəraiti yox idi." (Havanın səyahətə uyğun olmaması)
- Məkana uyğunluq: "Bu geyim bu məkana münasib deyil." (Geyimin məkana uyğun olmaması)
- Digər bir şeyə uyğunluq: "Onun xasiyyətinə münasib bir həyat yoldaşı tapmaq çətindir." (Xasiyyətə uyğun bir şəxs)
- Layiq olma: "O, bu vəzifəyə münasib deyil." (Vəzifə üçün layiq olmaması)
İstifadə nümunələri:
- Füzuli misalında: "Sən kimi nazəninə nazənin işlər münasibdir." Burada "münasib" sözü "yaraşan", "uyğun gələn" mənasında işlənir. Nazəninin gözəlliyinə, zərifliyinə uyğun işlər nəzərdə tutulur.
- İkinci misalda: "Çoxdur cahan içrə nazənin dilbər; Özümə münasib yarı istərəm." Burada isə "münasib" sözü "uyğun", "layiqli", "özünə yaraşan" mənalarını verir. Şair özünə uyğun, xasiyyətinə, zövqünə uyğun bir yoldaş axtardığını ifadə edir.
- Müasir istifadə: "Bu məsələni həll etmək üçün münasib bir yol tapmalıyıq." (Problemin həllinə uyğun bir üsul)
Qeyd: "Münasib" sözünün sinonimləri olan "uyğun", "müvafiq", "yaraşan" sözləri ilə məna çalarları baxımından fərqlər vardır. Seçilən söz kontekstdən asılı olaraq dəyişir.