Müsəlman (ərəb. مُسْلِم - muslim - təslim olan, itaət edən) sifət və isim kimi işlənən bir sözdür. Əsasən, İslam dininə mənsub olan şəxsi ifadə edir. Lüğətlərdə verilən "Müsəlman adamdır" cümləsi, sözün sadə və ümumi mənasını göstərir, lakin onun zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir.
Mənşə etibarilə: Sözün kökü ərəb dilindəki "sələmə" (سَلِمَ) – "salim olmaq", "aman olmaq", "təslim olmaq", "sağ-salamat qalmaq" felindən törəmişdir. "Müsəlman" sözü, Allahın iradəsinə və İslamın təlimlərinə tam təslim olan, itaət edən şəxsi bildirir. Bu, sadəcə olaraq dini mənsubiyyətdən çox, həyat tərzini, əqidəni, dəyərləri və davranışları özündə əks etdirən bir anlayışdır.
Məna çalarları: "Müsəlman" sözü yalnız bir dini mənsubiyyəti ifadə etmir. Tarixi və mədəni kontekstə görə müxtəlif məna çalarları daşıya bilir. Məsələn:
- Dini mənsubiyyət: İslam dinini qəbul edən və ona əməl edən şəxs.
- Əxlaqi keyfiyyət: Köhnə mənbələrdə "dindar", "allaha itaətkar", "ədalətli" mənalarında da işlənmişdir. Bu, müsəlmanın davranışlarını, əxlaqını və ictimai həyatını əhatə edən daha geniş bir anlayışdır.
- Etnik mənsubiyyət: Bəzi regionlarda, uzun tarixi proseslər nəticəsində müsəlmanlar müəyyən etnik qruplarla da assosiasiya olunur, lakin bu, ümumi və düzgün bir qəbul deyildir.
Cümlədə işlənməsi: "Müsəlman" sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli kontekstlərdə işlənə bilər:
- "O, səmimi bir müsəlmandır."
- "Müsəlman ölkələri arasında əlaqələr möhkəmlənir."
- "Müsəlman dünyası bu hadisədən narahatdır."
- "Tarix boyu müsəlman alimləri elmə böyük töhfələr vermişlər."
Qeyd edək ki, "müsəlman" sözü həm sifət, həm də isim kimi işlənə bilər. Sözün düzgün anlaşılması həmişə kontekstdən asılıdır.