izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mütəğəyyir sözü ərəb mənşəli olub, "تغير" (təğayyür) feilindən törəmişdir. Bu feil isə "dəyişmək", "başqalaşmaq", "dönüşmək" mənalarını verir. Beləliklə, "mütəğəyyir" sifəti əsasən bir şeyin əvvəlki halından, formasından, vəziyyətindən fərqlənməsini, dəyişmiş, başqa hala keçmiş olmasını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "dəyişmiş, başqalaşmış" kimi tərcümə olunsa da, mənası daha genişdir.

Mütəğəyyir sözü dəyişmənin mahiyyətini də əhatə edir. Yəni, sadəcə dəyişikliyi deyil, həmin dəyişikliyin nəticəsində əvvəlki halın tamamilə və ya qismən itirilməsini də vurğulayır. Məsələn, "mütəğəyyir hava şəraiti" ifadəsində hava şəraitinin əvvəlki vəziyyətindən fərqlənməsi ilə yanaşı, həmin dəyişikliyin nəticəsində yaranan yeni bir vəziyyət, yeni bir forma nəzərdə tutulur. Başqa sözlə, mütəğəyyir, tamamilə yeni bir halın qərarlaşmasını ifadə edir.

Sözün işlənmə sahəsinə gəldikdə isə, "mütəğəyyir" sifəti həm maddi, həm də mənəvi hadisələrə aid edilə bilər. Məsələn, "mütəğəyyir mənzərə" (dəyişmiş, başqalaşmış mənzərə), "mütəğəyyir düşüncələr" (dəyişmiş, inkişaf etmiş, təkamül etmiş düşüncələr), "mütəğəyyir siyasi vəziyyət" (dəyişmiş, yeni bir mərhələyə qədəm qoymuş siyasi vəziyyət) kimi cümlələrdə işlənə bilər. Hətta zərf kimi də işlənərək hərəkətin və ya vəziyyətin dəyişən, sabit olmayan təbiətini ifadə edə bilər: "Mütəğəyyir şəkildə hərəkət edirdi." (dəyişən, qeyri-sabit şəkildə hərəkət edirdi).

Misal olaraq verilən "Padşahın qızı (mütəğəyyir): – Söylə, söylə!" cümləsində "mütəğəyyir" padşah qızının əvvəlki halından, həyat tərzinin dəyişməsindən, yaşadığı hadisələrdən sonra dəyişmiş psixoloji və ya fiziki vəziyyətini ifadə edə bilər. Bu, sadəcə "dəyişmiş" mənasından daha çox, dəyişikliyin dərəcəsini və onun təsirini əks etdirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz