Nağılbaşı (is. folk.) – Nağıl, əfsanə və ya oxşar xalq ədəbiyyatı nümunələrinin əvvəlində söylənən, dinləyicilərin diqqətini cəlb etmək, onları maraqlandırmaq və əsərin mövzusuna hazırlamaq məqsədi daşıyan yüngül, əyləncəli və tez-tez ritmik, şeirvari giriş hissəsi. Nağılbaşının məqsədi tamaşaçıların əhval-ruhiyyəsini yüksəltmək, onları əsərin atmosferinə uyğunlaşdırmaq, əsas süjetə keçid üçün hamar bir zəmin yaratmaqdır. Bu giriş hissəsi, adətən, nağılın mövzusuna dolayı yolla işarə edir və ya əsərin əsas qəhrəmanları haqqında ümumi məlumat verir. Bəzi hallarda, nağılbaşı müəyyən bir poetik formaya malik ola bilər (məsələn, şeir, tərif və s.).
Nağılbaşı həmçinin, nağılın üslubuna uyğun olaraq, həm yumoristik, həm də ciddi xarakter daşıya bilər. Yumoristik nağılbaşları dinləyiciləri güldürmək, onlarda müsbət əhval-ruhiyyə yaratmaq üçün istifadə olunur. Daha ciddi nağılbaşları isə əsərin mövzusunun əhəmiyyətini vurğulamaq, dinləyiciləri düşünməyə vadar etmək məqsədi daşıyır. Nağılbaşı, nağılın tərkib hissəsi olmaqla yanaşı, həm də əsərin mədəni və tarixi kontekstini anlamaq üçün vacib bir elementdir. Çünki nağılbaşının tərkibi, üslubu və mövzusu əsərin yaranma dövrünün, mədəniyyətinin və sosial şəraitinin özünəməxsus xüsusiyyətlərini əks etdirir.
Misal olaraq, "Hamam hamam içində..." ifadəsi nağıl başı kimi işlədilən məşhur bir nümunədir. Bu qısa, ritmik ifadə dinləyicilərin diqqətini cəlb edir və onları nağılın sirli və maraqlı dünyasına aparır. Nağılbaşının digər nümunələri müxtəlif mədəniyyətlərdə və xalq nağıllarında geniş yayılmışdır. Onlar nağılların özünəməxsusluğunu və rəngarəngliyini daha da artırır. Nağılbaşının strukturu və uzunluğu nağıldan nağıla dəyişsə də, əsas funksiyası – dinləyiciləri əsərin əsas hissəsinə hazırlamaq – dəyişməz qalır.
Nağılbaşının leksik mənası isə "nağılın başlanğıcı" kimi tərcümə edilə bilər. Lakin bu, onun funksional rolunu tam əks etdirmir. Ona görə də, "Nağılbaşı" termini daha çox nağılın giriş hissəsinin spesifik funksiyasını və bədii-estetik xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir.