izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nakişilik (nək-iş-lik) – Azərbaycan dilində geniş işlənən, mənfi anlam ifadə edən bir sözdür. Əsas mənası namərdlik, xəyanət, vəfasızlıq, alçaqlıq kimi halları əhatə edir. Lüğətlərdə sadəcə "namərdlik, xainlik" kimi tərif edilməsi, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Nakişilik, sadəcə bir hərəkətin namərdliyini deyil, həm də bu hərəkətin arxasında duran mənfi xüsusiyyətləri, daxili keyfiyyətləri ifadə edir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "nək" kökünün mənfi mənalar bildirən kök olduğunu görərik (məsələn, nəkərləmək, nəkövşək və s.). "İş" isə hərəkət, əməl deməkdir. "-lik" isə isim bildirən şəkilçi olub, nəticədə "pis iş, namərdcəsinə iş" mənasını alırıq. Beləliklə, nakişilik sadəcə bir təsadüfi namərd hərəkət deyil, şəxsin özündə mövcud olan, davamlı bir namərdlik, xəyanətkarlıq xüsusiyyətini göstərir.

Nakişilik, müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslarla işlənə bilər. Misal üçün, verilən nümunədə ("…Onda nakişilik olardı, axı, sən Hacı Atakişisən…uşaq-muşağa baş qoşmayacaqsan ki…") nakişilik, Hacı Atakişinin uşaqlarla birləşərək özünə qarşı olanlara qarşı çıxmaması, onlara kömək etməməsi kimi bir əməli ifadə edir. Bu, bir növ vəfasızlıq, özünə qoyulan ümidləri haqlı çıxarmamaq, yaxınlarına qarşı lazımi dəstəyi göstərməmək deməkdir. Başqa bir kontekstdə nakişilik, açıq-aşkar xəyanət, düşmənə kömək etmək kimi daha ağır bir mənanı da daşıya bilər.

Ümumiyyətlə, nakişilik sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının tərkib hissəsi olub, müəyyən bir sosial və mənəvi davranış standartlarına zidd olan hərəkətləri, xarakter xüsusiyyətlərini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Onun mənası, hər zaman kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsasında hər zaman namərdlik, vəfasızlıq və alçaqlıq anlamı yatır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz