Natiq (ər. ناطق - nāṭiq) sözü ərəb mənşəlidir və nitq qabiliyyətinə malik olmaq, nitq söyləmək mənasını ifadə edir. Azərbaycan dilində isə “natiq” sözü əsasən ictimai çıxış edən, nitq söyləyən şəxs kimi başa düşülür. Bu mənada o, həm öz fikirlərini ifadə etmək qabiliyyətinə malik olan, həm də bunu dinləyicilər qarşısında bacarıqla edən bir şəxsi ifadə edir. Yəni, sadəcə danışmaq deyil, fikirləri aydın, mənalı və təsirli şəkildə ifadə etmək bacarığı natiq üçün önəmlidir.
Lüğətlərdəki “nitq deyən, nitq söyləyən; çıxış edən” tərifi natiqin əsas xüsusiyyətini əks etdirir, ancaq onun təsirlilik, ifadə tərzi və dinləyicilərlə qurduğu əlaqə kimi incəliklərini tam əhatə etmir. Natiq yalnız nitq söyləməklə kifayətlənmir; o, öz nitqi ilə dinləyiciləri əqəl və ya hiss cəhətdən təsir altında qoyur, onları inandırır, həvəsləndirir və ya hərəkətə sövq edir. Ona görə də natiq nitq məharətinə, retorika biliyinə və dinləyicilərin psixologiyasını anlamağa malik olmalıdır.
Misallar:
- “Məşhur natiqin nitqi böyük maraqla qarşılandı.” – Bu cümlə natiqin bacarığını və nitqinə olan tələbatı vurğulayır.
- “O, ədalətli və təsirli natiq kimi tanınırdı.” – Burada natiqin şəxsi keyfiyyətləri və nitq üsulu əsas götürülür.
- “Gənclərə müraciət edən natiq onları təhsilə həvəsləndirdi.” – Bu misal natiqin hərəkətə təsir gücünü göstərir.
- " Parlamentdəki natiqlər uzun müzakirələr apardılar." - Bu cümlə natiqlərin ictimai həyatda iştirakını əks etdirir.
Beləliklə, “natiq” sözü sadəcə nitq söyləyən şəxsi deyil, öz nitqi ilə dinləyiciləri təsir altında qoyan, fikirlərini təsirli şəkildə ifadə edən və onları müəyyən hərəkətə sövq edən bacarıqlı şəxsi ifadə edir.