Şirələnmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "şirə ifraz etmək, şirə buraxmaq, şirə salmaq, sulanmaq, tam yetişmək" deyə ifadə edilməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilməlidir. Lüğətlərdəki qısa ifadələr, sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Bu fel, əsasən meyvə və bitkilərin yetişmə prosesi ilə bağlı olaraq, onların içərisindəki şirənin artması və görünməyə başlaması nəticəsində meydana gələn vəziyyəti ifadə edir. Bu proses, həmçinin şirənin tərkibindəki şəkərin miqdarının artması, meyvənin yumşalması və dadının dəyişməsi ilə müşayiət olunur.
Şirələnmək sözünün kökü "şirə" sözündəndir. "Şirə" isə öz növbəsində fars mənşəli bir sözdür və bitki və meyvələrdə olan maye, sulu hissə deməkdir. Beləliklə, "şirələnmək" feli, bitki və meyvələrin yetişmə prosesindəki bu sulu hissənin artması və əvvəlki vəziyyətinə nisbətən daha aydın görünməsi ilə əlaqədardır. Bu, sadəcə "sulanmaq"dan fərqlidir, çünki sulanmaq daha geniş bir məna kəsb edir və hər hansı bir mayenin artması, hətta yaşlanma prosesi ilə də əlaqələndirilə bilər.
Misal olaraq, verilən cümlədəki "Şaftalılar şirələnib budağını əy" ifadəsi, şaftalıların yetişdiyini və içlərindəki şirənin artması səbəbindən budaqlarını əydiklərini göstərir. Bu, sadəcə su ilə dolu olmalarını deyil, meyvənin tam yetişməsinə, şirəsinin şirinləşməsinə və dadının dəyişməsinə də işarə edir. Başqa bir nümunə olaraq, "Üzüm şirələnib, bir-birinin üstünə tökülüb" cümləsini götürək. Burada da, üzümün yetişməsi və şirələnməsi nəticəsində ağırlaşması və budaqdan sallanması vurğulanır.
Qısacası, "şirələnmək" felinin mənası, yalnız fiziki bir prosesi deyil, həm də yetişmə, dadın dəyişməsi, şirinlik və keyfiyyətin yüksəlməsi kimi mənaları əhatə edən daha geniş bir kontekstdə başa düşülməlidir. Bu söz, əsasən bitki və meyvələrlə əlaqədar olsa da, məcazi mənada, bəzi hallarda başqa kontekstlərdə də işlənə bilər, amma bu əsas mənasından uzaqlaşar.