Şükufə (fars. شگوفه - şəkufe) sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termindir və əsasən açılmış çiçək, xüsusilə də gözəl və xoş ətirli çiçəklər üçün işlədilir. Lüğətlərdə sadəcə "gül, çiçək" kimi tərcümə olunması mənasının tamlığını əks etdirmir. Çünki "şükufə" sözü sadəcə bir çiçəyin olmasını deyil, onun açılma, inkişaf etmə, gözəlliyini nümayiş etdirmə mərhələsini ifadə edir. Bu mənada, "şükufə" yalnız açılmış çiçək deyil, həm də onun zərifliyi, təravəti və gözəlliyini vurğulayan poetik bir ifadədir.
Farsca kökünün ("şəkufe") etimologiyasına nəzər salsaq, "şəkuftə" (شکفته) felindən törədiyini görərik ki, bu da "açılmış", "əkilmiş", "inkişaf etmiş" mənalarını verir. Beləliklə, "şükufə" sözü sadəcə "çiçək" deyil, "açılmış çiçək", daha dəqiq desək, "tam açılmış, gözəl və təzə çiçək" mənasını daha yaxşı ifadə edir. Bu mənada, "gül" sözündən daha spesifikdir. Çünki bütün güllər şükufə deyil, ancaq açılmış, gözəl güllər şükufə adlandırıla bilər.
Ədəbiyyatda "şükufə" sözü tez-tez metaforik mənada da işlənir. Müsəlman şairlərinin əsərlərində şükufələr yazın gəlişi, təbiətin oyanışı, yenidən doğuluş, gənclik və gözəllik kimi konsepsiyalarla əlaqələndirilir. Misal üçün, Mirvarid Dilbazinin şeirindəki "Baş çıxarmış şükufələr seyr elər" misrası, yalnız açılan çiçəklərin gözəlliyini deyil, həm də təbiətin canlanmasını, yeni həyatın başlanğıcını simvolizə edir.
Cümlədə istifadəsinə dair nümunələr:
- Bağda şükufələr açılıb.
- Alma ağacının şükufələri ətirli idi.
- Gənclik illəri onun həyatının şükufələnmə dövrü idi. (metaforik istifadə)
- Ümid şükufələri ürəyində açıldı. (metaforik istifadə)
Yekun olaraq, "şükufə" sözü fars mənşəli olub, "tam açılmış, gözəl və təzə çiçək" mənasını ifadə edir və ədəbiyyatda geniş metaforik istifadəyə malikdir.