Şümar (fars. شمار) sözü Azərbaycan dilində əsasən "say", "hesab" mənalarında işlənən bir termindir. Fars dilindən mənşəli olan bu söz, həm konkret ədədi kəmiyyəti, həm də ümumi bir sayı, hesabı ifadə edə bilir. Lüğətlərdə sadəcə "say, hesab" kimi tərcüməsi verilsə də, mənası kontekstdən asılı olaraq incə fərqlər göstərə bilir.
Məsələn, "onun kitablarının şümarı çoxdur" cümləsində "şümar" sözü konkret kitab sayını bildirir. Digər tərəfdən, "dərdlərimin şümarı gəlməz" kimi bir ifadədə isə şümar, sayı-hesabı bilinməyən, çoxlu və ya sonsuz bir miqdarı ifadə edir. Bu halda, sadəcə "say" deyərək mənanın tamlığını əks etdirmək mümkün deyil. Beləliklə, şümar sözü, sadəcə bir ədədi göstərməkdən daha çox, miqdarın həcmini, çoxluğunu vurğulayan bir tərzdə də işlənə bilir.
Verilən misal "Məkani-əslimdən düşdüm avarə; Dərdimin ədədi gəlməz şümarə" şeir misrasında "şümarə" sözü "hesab, say" mənasından daha çox "ölçüsü bilinməyən çoxluq, hesabsızlıq" mənasını daşıyır. Dərdlərinin o qədər çox olduğunu və saymasının mümkün olmadığını vurğulayır. Bu nüans, sadəcə "say" sözü ilə tam ifadə edilə bilməz.
Qısacası, "şümar" sözü, "say" və "hesab" sözlərinin sinonimi olsa da, kontekstdən asılı olaraq, miqdarın həcmini və ya sayı-hesabı bilinməyən çoxluğu daha ifadəli şəkildə bildirir. Bu səbəbdən də, tərcümə və ya izah zamanı bu incə fərqlər nəzərə alınmalıdır.