Talesiz sifəti əsasən bəxtsizliyi, uğursuzluğu və bədbəxtliyi ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izahı bu hissləri əhatə etsə də, daha dərin bir təhlilə ehtiyac duyur. “Talesiz” sözü, kökünə “talə” (bəxt, qismət, tale) sözündən gəlməkdədir. “-siz” isə mənfiliyi bildirən bir şəkilçi olduğundan, “talesiz” sözü “taləyə malik olmayan”, “taləsi olmayan”, yəni bəxtsiz, uğursuz anlamını verir.
Bu söz, sadəcə olaraq bir hadisədə və ya işdə uğursuzluqdan daha çox, həyatın ümumi gedişatında bədbəxtlik və uğursuzluq hissinin hakim olduğunu ifadə edir. Məsələn, "talesiz bir adam" ifadəsi yalnız bir işdə uğursuz olan deyil, həyatının bir çox sahəsində bədbəxtlik yaşayan bir şəxsi təsvir edir. Bu, "bəxtsiz" sözündən daha geniş bir məna kəsb edir. “Bəxtsiz” daha çox konkret bir hadisə ilə bağlı ola bilsə də, “talesiz” daha çox ümumi və davamlı bir vəziyyəti ifadə edir.
Cümlələrdə istifadəsi nümunələri:
- Mən talesiz bir adamam. (Bu cümlədə danışan şəxs özünü ümumi olaraq bədbəxt və uğursuz hesab edir.)
- Talesiz bir gün idi, hər şey əksinə getdi. (Burada konkret günün uğursuzluğundan bəhs olunur, lakin bu uğursuzluq “talesiz” sifəti ilə daha da vurğulanır.)
- Talesiz taleyi ilə barışmaq məcburiyyətində idi. (Bu cümlədə “talesiz tale” ifadəsi onun həyatının ümumi gedişatının uğursuzluğunu göstərir.)
- O, talesiz bir evlilikdən sonra həyatını yenidən qurmağa çalışırdı. (Evliliyinin uğursuzluğu, onun həyatının digər sahələrinə də təsir etdiyini və talesizliyinin bir göstəricisi olduğunu vurğulayır.)
Beləliklə, “talesiz” sözü, sadəcə bir sinonim olaraq deyil, daha geniş məna yükü daşıyan bir söz olub, insanın həyatındakı davamlı uğursuzluq və bədbəxtliyi ifadə edir. “Bədbəxt”, “uğursuz” kimi sözlərlə sinonim olsa da, onlardan daha çox emosional yüklənməyə malikdir və daha dərin bir mə’na çağırışını özündə saxlayır.