Nizamlama: "Nizamlamaq" fellərinin isim formasından törəmiş bir sözdür. Azərbaycan dilində "nəzəm", "nizam" köklərindən əmələ gəlmiş və quruluş, düzən, ardıcıllıq, təşkilat, tənzimləmə, təkmilləşdirmə, uyğunlaşdırma mənalarında işlənir. Əsasən müəyyən bir qayda və ya sistemə salma, düzənə gətirmə, bir-birinə uyğunlaşdırma prosesini və ya nəticəsini bildirir.
Mənşəyi: Sözün əsası fars dilindəki "نظام" (nizam) sözündəndir. "Nizam" sözü ərəb dilindən gəlmişdir və "düzən", "qayda", "təşkilat" mənalarını verir. Azərbaycan dilinə fars vasitəsilə daxil olmuşdur. "Nizamlamaq" feli isə "nizam" sözünün kökünə "-lamaq" şəkilçisinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. Bu şəkilçi feli isimə çevirir və hərəkət, əməliyyat mənası əlavə edir.
Məna çalarları və nümunələr: "Nizamlama" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli məna çalarları ilə işlənə bilər:
- Texniki mənada: "Avtomobilin mühərrikinin nizamlaması mükəmməl idi." (burada mühərrikin hissələrinin bir-birinə uyğunlaşdırılması və tənzimlənməsi nəzərdə tutulur)
- İctimai həyatda: "Şəhərətrafı ərazilərin nizamlanması üçün yeni qanunlar qəbul edildi." (burada ərazinin planlaşdırılması, quruluşu və idarə edilməsinin tənzimlənməsi nəzərdə tutulur)
- Daxili işlərdə: "İş yerində sənədlərin nizamlanması işin sürətli görülməsinə kömək edir." (burada sənədlərin təşkili, qaydaya salınması nəzərdə tutulur)
- Abstrakt mənada: "Həyatının nizamlanması ona ruhi rahatlıq verdi." (burada həyat tərzinin, vərdişlərinin tənzimlənməsi və qaydaya salınması nəzərdə tutulur)
Yekun olaraq, "nizamlama" sözü müəyyən bir qayda, sistem və ya düzənə salma, təşkil etmə, tənzimləmə, uyğunlaşdırma prosesini və ya nəticəsini ifadə edən çoxmənalı bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşir.