Növbə (ər. نوبة - navba) sözü Azərbaycan dilində bir sıra mənalarda işlənir. Əsas mənası ardıcıllıq, sıra, təyin olunmuş sıra ilə hər hansı bir işin yerinə yetirilməsi və ya hər hansı bir hüquqdan, imkandan, əşyadan ardıcıl istifadədir. Bu mənada "növbə" sözü konkret və abstrakt hər iki formada işlənə bilər. Konkret formada müəyyən bir qrup insanın və ya əşyanın müəyyən bir zaman ərzində növbə ilə fəaliyyət göstərməsini, məsələn, növbətçi həkimlərin işini, maşınların yolda hərəkətini, qaydada durub gözləməni, ifadə edir.
Abstrakt mənada isə "növbə" hər hansı bir hadisənin, prosesin, və ya əməliyyatın ardıcıllığını, sıra ilə baş verməsini bildirir. Məsələn, "işlərin növbəsini dəyişmək", "müalicənin növbəti mərhələsi", "tədbirlərin növbə ilə həyata keçirilməsi" kimi ifadələrdə "növbə" sözü bu abstrakt mənada işlənir. Bu mənada söz zaman amilini də ifadə edir – bir iş başa çatdıqdan sonra digərinin gəlməsi.
Sözün etimologiyasına baxdıqda, ərəb mənşəli "navba" sözünün "dönmə, çevrilmə, dəyişmə" mənasını daşıdığı görünür. Bu, "növbə" sözünün ardıcıllıq, sıra mənasını daha aydın şəkildə izah edir, çünki bir hadisənin baş verməsi digərinin yerini alması ilə əlaqədardır - bir növbə bitir, digəri başlayır, bir şey başa çatır, digəri başlayır, və s. Beləliklə, "növbə" sözü həm müəyyən bir sıra, həm də bu sırada dəyişmə, ardıcıl baş vermə kimi iki əsas mənanı özündə birləşdirir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Sənə növbə çatanda səni çağıracağıq.
- Həkimlər növbə ilə işləyirdilər.
- İşlərin növbəsini dəyişmək lazımdır.
- Bu, müalicənin növbəti mərhələsidir.
- Növbəyə riayət etmək hər kəsin vəzifəsidir.
- Məsələləri əhəmiyyət dərəcəsinə görə növbəyə qoymaq lazımdır.