Oğlanlıq sözü Azərbaycan dilində kişi cinsinin yetkinlik yaşına çatana, yəni evlənənədək olan dövrünü, həyat mərhələsini ifadə edir. Bu mərhələnin başlanğıcı uşaqlıq dövrünün sonu, yaxud yeniyetməlik dövrünün başlanğıcı ilə üst-üstə düşür, sonu isə evliliklə, bəzən isə müstəqil həyat sürməyə başlama ilə təyin olunur. Beləliklə, oğlanlıq bioloji yetkinlikdən daha çox sosial-mədəni bir anlayışdır; kişiyin cəmiyyətdəki rolunun dəyişməsi və yetkinlik statusuna keçməsi ilə əlaqədardır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "oğlan" kökü türk dillərində geniş yayılmışdır və gənc, yetkin olmayan kişi mənasını verir. "-lıq" isə isim şəkilçisi olub, keyfiyyət, hal və ya vəziyyət bildirir. Beləliklə, "oğlanlıq" sözü "oğlan olma halı" kimi təfsir edilə bilər.
Oğlanlıq dövrü fərqli mədəniyyətlərdə və tarixi dövrlərdə müxtəlif şəkildə qəbul olunur və təyin olunur. Bəzi cəmiyyətlərdə oğlanlıq dövrü müəyyən ayinlər, ənənələr və rəsm-rusumlarla müşayiət olunur, oğlana yetkinlik statusu verməklə bağlı mərasimlər keçirilir. Digər cəmiyyətlərdə isə bu keçid daha hamar və qeyri-rəsmi şəkildə baş verir.
Cümlə içərisində istifadəsi nümunələri:
- Onun oğlanlığı çox əyləncəli keçmişdi. (Oğlanlıq dövrü ilə bağlı ümumi bir xarakteristikadır)
- Oğlanlığı boyda başa çatmışdı. (Oğlanlıq dövrünün başa çatması, yetkinliyə qədəm qoyması)
- Oğlanlığının xatirələri hələ də onu təəccübləndirirdi. (Oğlanlıq dövründən qalan xatirələrin təsiri)
- Oğlanlığı illər boyu davam edən bir macəra idi. (Oğlanlıq dövrünün təsviri)
Qeyd etmək lazımdır ki, "oğlanlıq" sözü daha çox retrospektiv mənada, yəni keçmişə nəzər salmaqla istifadə olunur. Hal-hazırda yaşanan dövrü təsvir etmək üçün daha çox "yeniyetməlik" və ya "gənclik" terminləri işlədilir.