Öcəşkənlik sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, bir insanın öc almağa meylli, qisas hissinə sahib olmasına, hətta bunu həyat tərzı kimi qəbul etməsinə işarə edir. Lüğətlərdə sadəcə "öcəşməyi adət etmiş adamın xasiyyəti" kimi tərif olunsa da, mənası daha çoxşaxəlidir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "öc" kökü "qisas", "intiqam", "cəza" mənalarını ifadə edir, "-kən" isə "meylli", "-lik" isə "xasiyyət", "keyfiyyət" bildirir. Beləliklə, "öcəşkənlik" sözü bir insanın qisas almağa, ədaləti öz əli ilə təmin etməyə meylli xarakterini, davranışını ifadə edir. Bu meyl səbəbsiz deyil, adətən keçmişdə yaşanmış ədalətsizliyə, zülmə, inciməyə, xəyanətə və ya digər mənfi təsirlərə qarşı formalaşır.
Öcəşkənliyin dərəcəsi fərqli ola bilər. Bəzi insanlarda bu, müəyyən bir hadisəyə reaksiya olaraq qısamüddətli bir emosional vəziyyət, digərlərində isə həyat fəlsəfəsinə çevrilmiş davamlı bir xüsusiyyət ola bilər. Passiv öcəşkənlik səssizcə, gizlicə intiqam almaq formasında özünü göstərə bilər, aktiv öcəşkənlik isə açıq şəkildə, hətta aqressiv davranışlarla müşahidə olunur.
Cümlə içində istifadəsi:
- Onun öcəşkənliyi hamıya məlum idi.
- Öcəşkənliyinə görə çox düşməni var idi.
- Uşaqlıqda yaşadığı ədalətsizlik onun öcəşkənliyinin əsas səbəbi idi.
- Öcəşkənlik heç vaxt yaxşı bir keyfiyyət olmayıb.
- Özünün öcəşkənliyini aradan qaldırmaq üçün psixoloqun köməyinə ehtiyac duyurdu.
Ümumiyyətlə, öcəşkənlik mənfi bir xüsusiyyət kimi dəyərləndirilir, çünki bu, insanlararası münasibətlərə, həyatın gedişatına mənfi təsir göstərə bilər. Sağlam və xoşbəxt bir həyat üçün bu xüsusiyyətdən azad olmaq, ya da onu idarə etməyi öyrənmək vacibdir.