Ölçülü sifətinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "ölçüsü olan" kimi ifadə edilməkdən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməlidir. Bu söz, bir şeyin müəyyən bir ölçüyə, həddə, miqdara, həcmə və ya standartlara malik olduğunu bildirir. "Ölçüsü olan" ifadəsi mənanın yalnız bir tərəfini əks etdirir.
Etimoloji baxımdan, "ölçü" kökü türk dillərindən gəlir və "ölçmək" felləsindən törəmədir. Beləliklə, "ölçülü" sifəti, bir obyektə, hadisəyə və ya prosesə müəyyən bir ölçü, standart və ya limit tətbiq olunduğunu göstərir. Bu limit fiziki ölçülər (uzunluq, en, hündürlük, çəki, həcm), miqdar (say, nisbət), müddət (vaxt) və ya hətta mücərrəd anlayışlar (intensivlik, dərəcə) ola bilər.
İstifadə nümunələri:
"Ölçülü" sifəti müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilir:
- Fiziki ölçülər: "Ölçülü taxta parçası", "Ölçülü otaq", "Ölçülü paltar" – burada ölçü fiziki parametrləri bildirir.
- Miqdar: "Ölçülü yemək", "Ölçülü suvarma", "Ölçülü dərman qəbulu" – burada ölçü miqdarı, dozani göstərir.
- Müddət: "Ölçülü fasilə", "Ölçülü söhbət" – burada ölçü müddəti, vaxtı bildirir.
- Səciyyəvi xüsusiyyət: "Ölçülü davranış", "Ölçülü nitq" – burada "ölçülü" səliqəli, münasib, həddini bilən mənasını verir. Həddən artıqlıqdan, həyasızlıqdan uzaq olan davranış və nitqi ifadə edir.
- Şeir: "Ölçülü şeir" – bu kontekstdə "ölçülü" şeirin müəyyən bir qafiyə və ölçü sisteminə əsaslandığını bildirir.
Nəticə etibarilə, "ölçülü" sözü sadəcə "ölçüsü olan" deyil, bir şeyin müəyyən bir standart, limit və ya hədd daxilində olduğunu göstərən daha geniş mənalı bir sifətdir. Kontekstdən asılı olaraq, fiziki ölçüləri, miqdarı, müddəti və ya davranışın səciyyəsini ifadə edə bilər.