izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Öldürtmək sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "birinin başqasını öldürməsinə səbəb olmaq, ölümünə vasitə olmaq" mənasını verir. Lüğətlərdəki "icb. Öldürülməsinə səbəb və ya vasitə olmaq, başqasının əli ilə öldürmək" ifadəsi bu mənanı qısaca ifadə edir, lakin tam əhatə etmir. Söz, fəal iştirakı olmadan, başqasının əlindən ölümə səbəb olan şəxsin hərəkətlərini ifadə edir. Bu, birbaşa öldürməkdən fərqlənir; öldürtmək hərəkətinin arxasında planlama, təşviq, təlimat və ya digər formada dolayı yolla iştirak vardır. Öldürtmək hərəkəti, öldürən şəxsin məsuliyyətini azaltmır, əksinə, öldürtməyə səbəb olan şəxsi də eyni dərəcədə və ya bəzən daha ağır şəkildə məsuliyyətə cəlb edir.

Sözün etimologiyası "öldürmək" fellə "t-mək" əlavəsindən yaranmışdır. "-t-mək" əlavəsi başqasının əli ilə bir iş görülməsini bildirir. Bu əlavə ilə fəal iştirak olmadan, dolayısı ilə başqa bir fəilin hərəkətinə səbəb olmaq ifadə olunur. Məsələn, "yazdırtmaq" (başqasına yazdırmaq), "apardırmaq" (başqasına aparmaq) kimi sözlərdə olduğu kimi.

Cümlədə işlənməsinə nümunələr:

  • Xan düşmənlərini öldürtmək üçün əsgərlərinə əmr verdi.
  • Səltənətinin əleyhinə olanları gizlicə öldürtməklə hakimiyyətini möhkəmləndirdi.
  • O, qonşusunu öldürtmək üçün qisas planı qurdu.
  • Başqasının əlindən qohumunu öldürtməyə cəsarət etmədi.
  • [Çopur:] Mən çox nahaq qanlara fitva verib adam öldürtmüşəm (burada "adam öldürmək" əməlinə səbəb olmaq, yəni fitva vermək vasitəsilə başqalarının adam öldürməsinə səbəb olmaq mənası daha aydın olur).

Göründüyü kimi, "öldürtmək" sözü fərqli kontekstlərdə fərqli nüanslarla işlənə bilsə də, əsas mənası başqasının əli ilə öldürməyə səbəb olmaqdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz