Paklıq (ərəb. پاک - pāk - təmiz, pak, müqəddəs) sözü Azərbaycan dilində təmizlik, saflıq mənasında işlənir. Lüğətlərdə verilən iki əsas mənası – fiziki təmizlik və mənəvi təmizlik – sözün əhatə dairəsini tam əks etdirmir. Daha dəqiq ifadə etmək üçün paklığın müxtəlif aspektlərini nəzərə almaq lazımdır.
1. Fiziki Paklıq: Bu, ən geniş yayılmış mənasıdır və maddi obyektlərin, əşyaların, yerlərin, bədənin kir və çirkdən təmiz olmasını bildirir. Məsələn: "Otağın paklığı göz qabağında idi." Bu mənada "təmizlik" sinonimi kimi işlənə bilər, lakin "paklıq" sözü daha çox sterillik, tam və mükəmməl təmizlik hissini ifadə edir. "Təmizlik" daha geniş bir anlayışdır və sadəcə kirin olmamasını deyil, həmçinin asigikliyə, qaydaya və səliqəyə də aid ola bilər.
2. Mənəvi Paklıq: Bu məna sözün daha dərin və incə bir tərəfini əks etdirir. Mənəvi paklıq vicdanın təmizliyi, günahlardan uzaq olmaq, saf niyyət, əxlaqi dəyərlərə sadiqlik, daxili saflıq və müqəddəsliyin simvolu kimi başa düşülür. "Pak nəfs", "pak ürək", "pak niyyət" ifadələrində bu məna aydın şəkildə özünü göstərir. Bu mənada "saflıq" sinonimi kimi istifadə oluna bilsə də, "paklıq" daha çox mənəvi və ruhani təmizliyi, müqəddəsliyə yaxınlığı ifadə edir.
3. Simvolik Paklıq: Paklıq bəzi hallarda müəyyən bir şeyin mənşəyinin, mahiyyətinin, təbiətinin saflığını, toxunulmazlığını, dəyişməzliyini ifadə edə bilər. Məsələn, bir əsərin "paklığı" onun orijinalliyini, əslliyini və təhrif olunmamışlığını bildirə bilər.
Misal cümlələr:
• Qarın paklığı, təmizliyi hər kəsi valeh edirdi.
• Onun pak niyyətləri hər kəsə bəlli idi.
• Bu əsərin paklığı şübhə doğurmur.
• Paklıq dinin əsas tələblərindən biridir (mənəvi paklıq mənasında).
Sözün kökü olan ərəb dilindəki "pak" (پاک) sözü həm fiziki, həm də mənəvi təmizliyi ifadə etdiyi üçün, Azərbaycan dilindəki istifadəsi də bu iki mənanı əhatə edir və kontekstdən asılı olaraq birindən birinə üstünlük verilə bilir. Mahmudun misalında "paklığı" sözü mənəvi paklığa, saflığa, qüsursuzluğa işarə edir.