izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "patava" sözü əsasən "dolaq" sözünün sinonimi kimi, daha dəqiq desək, onun bir növü kimi izah edilir. Lakin bu izah kifayət qədər geniş və dəqiq deyil. "Patava" sözü, "dolaq"dan fərqli olaraq, daha çox ayağın baldır hissəsinə sarınan, yəni ayağın üst hissəsini bürüyən, adətən ipək, yun və ya digər yumşaq materiallardan toxunan bir növ ayaqqabı hissəsini və ya bəzəyini ifadə edir. "Dolaq" isə daha geniş məna daşıyır və ayağın müxtəlif hissələrini, o cümlədən dabanı, ayaq barmaqlarını da əhatə edə bilər.

Etimalogiyasına gəldikdə, "patava" sözünün mənşəyi tam aydın deyildir. Ancaq türkcə köklərə sahib olması ehtimal olunur. Bəzi alimlər onu "pat" (vurmaq, çırpmaq) felindən törəmiş olaraq izah edirlər. Bu halda, ayağı bürüyən, qoruyan və ya bəzəyən mənası ön plana çıxar. Yəni, "patava" sözü ayağın hərəkətini əngəlləmədən, onu əhatə edən, qoruyan və bəzəyən bir əşya kimi qavranıla bilər. Bununla yanaşı, "patava" sözünün qədim türk dillərindən gəlmiş bir söz olma ehtimalı da yüksəkdir.

Misal olaraq verilən şeir misrasında "Musa yoğun baldırlarına boz patava dolaq, iri ayaqlarına qıvrıq çarıq geyərdi" cümləsində "patava" sözü Musa peyğəmbərin baldırlarına sarınan, yumşaq və bəlkə də isti tutan bir növ ayaqqabı hissəsini və ya bəzəyini təsvir edir. "Dolaq" sözü isə burada "patava"nın necə geyildiyini, yəni baldıra sarınaraq bağlandığını göstərir. "Patava"nın "dolaq"dan fərqli olaraq, daha çox baldır hissəsinə aid olması, "çarıq"ın isə ayağın alt hissəsini əhatə etməsi, bu sözlərin məna fərqini daha aydın göstərir.

Beləliklə, "patava" sözü, adi "dolaq"dan fərqli olaraq, baldır hissəsini bürüyən, yumşaq materiallardan hazırlanmış, çox vaxt bəzəkli olan bir növ ayaqqabı hissəsi və ya ayaq bəzəyi kimi təsvir edilə bilər. Onun daha dəqiq tərifi dilçilik araşdırmaları və ədəbiyyat nümunələrindəki istifadəsinin təhlili ilə daha da zənginləşdirilə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz