Peyin sözü Azərbaycan dilində üzvi gübrə kimi istifadə olunan, əsasən heyvan və quş ifrazatından, saman, xəzəl və digər bitki qalıqlarından təşkil olunmuş bir qarışıq deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "üzvi gübrə" kimi izah olunmasına baxmayaraq, peyinin tərkibi və əmələ gəlmə prosesi daha mürəkkəbdir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, sözün kökü türk dillərində geniş yayılmışdır və “pey” (ifrazat, töküntü) felindən törəmişdir. Bu da peyinin əsasən heyvan ifrazatından ibarət olduğunu göstərir. Ancaq təcrübədə peyinin tərkibinə sadəcə heyvan və quş peyinləri deyil, həmçinin saman, xəzəl, ot qalıqları kimi bitki materialları da daxil edilir. Bu qarışıq zamanla çürüyərək torpağın qida maddələri ilə zənginləşməsinə səbəb olur.
Peyin müxtəlif heyvanlardan əldə oluna bilər. Məsələn, "at peyini", "inək peyini", "quş peyini" kimi ifadələr geniş istifadə olunur. Hər heyvanın peyininin tərkibi fərqli olduğundan, bitkilər üçün təsiri də fərqli olur. Belə ki, quş peyinində fosfor və azot miqdarı daha yüksəkdir, inək peyinində isə daha çox üzvi maddə olur.
Cümlə içərisində peyinin istifadəsi nümunələri:
- Bağdakı tərəvəzləri qidalandırmaq üçün torpağa peyin səpdik.
- Əkin sahəsinə at peyini səpmək məhsulun bol alınmasına kömək edir.
- Kompost hazırlamaq üçün peyin, saman və ot qalıqlarından istifadə etmək lazımdır.
- Kənd təsərrüfatında peyin əsas üzvi gübrə növüdür.
Yekun olaraq, peyinin sadəcə "üzvi gübrə" kimi tərifinə kifayət etmək olmaz. Bu, müxtəlif tərkibli, əsasən heyvan və quş ifrazatı, bitki qalıqlarından ibarət, torpağı qidalandıran və kənd təsərrüfatında geniş istifadə olunan bir materialdır.