Peyvəndləmək (f.) - Bu fe'l, əsasən bitkilərə aid olaraq, bir bitkinin bir hissəsini (qələm, göz, zoğ) digər bir bitkinin gövdəsinə və ya kök sisteminə birləşdirmək, əkmək, yetişdirmək mənasını verir. Proses nəticəsində birləşdirilən hissə, ana bitkinin xüsusiyyətlərini qoruyaraq yeni bir bitki formalaşdırır. Əsas məqsəd, istənilən xüsusiyyətlərə (məsələn, daha yüksək məhsuldarlıq, xəstəliyə davamlılıq, yaxşı dad) malik olan bitki sortlarının çoxaldılmasıdır.
Məna çalarları: Peyvəndləmək sözünün tətbiqi yalnız bitkiçilik sahəsi ilə məhdudlaşmır. Məcazi mənada, müxtəlif sahələrdə iki fərqli şeyin, anlayışın və ya ideyanın birləşdirilməsi, qovuşdurulması, əlaqələndirilməsi mənasında da işlənə bilər. Məsələn, “fərqli mədəniyyətləri bir-birinə peyvəndləmək” ifadəsi, iki fərqli mədəniyyətin bir-birinə təsir edərək yeni bir mədəniyyət formalaşdırmasını bildirər. Bu mənada, peyvəndləmək prosesi, bütövlüyü dəyişmədən, iki sistemin inteqrasiyasını və qarşılıqlı təsirini ifadə edər.
Etimologiya: Sözün kökü "peyvənd" sözündəndir. "Peyvənd" fars mənşəli olub, "pəyvənd" şəklində də işlənir. "Pəyvənd" sözü "birləşdirmək, əkmək, əlavə etmək" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "peyvəndləmək" feli, "peyvənd etmək" mənasını daşıyır və bitkilərdə yeni sortların yetişdirilməsi üçün istifadə edilən bir üsulun adını ifadə edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Bağban alma ağacını yeni bir sortla peyvəndlədi.
- Qədim ənənələri müasir texnologiyalarla peyvəndləmək vacibdir.
- Müxtəlif fikirləri birləşdirərək yeni bir nəzəriyyəni peyvəndləməyə çalışdı.
- Bu yeni metod, köhnə üsullarla peyvəndlənir.