izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Predikat sözü latın dilindən (praedicatum) götürülmüşdür və "deyilən", "bildirilən" mənalarını verir. Məntiqdə predikat, bir hökmün subyekt haqqında bildirdiyi məlumatı, yəni subyektin malik olduğu xüsusiyyəti, əlaməti və ya ona aid olan hər hansı bir əlaqəni ifadə edən hissədir. Başqa sözlə, predikat hökmün əsas məzmununu, subyekt haqqında verilən məlumatı özündə əks etdirir. Subyekt (kimin və ya nəyin haqqında danışıldığı) və predikat (onun haqqında nə deyildiyi) bir hökmün əsas iki tərkib hissəsidir.

Daha geniş izah etsək, predikat hökmün subyektinə aid edilən xassə, əlaqə və ya vəziyyəti ifadə edir. Bu, sadəcə bir söz ola bilər, həmçinin söz birləşməsi və ya hətta mürəkkəb qrammatik quruluş da ala bilər. Məsələn, "Gül qırmızıdır" hökmündə "gül" subyekt, "qırmızıdır" isə predikadır. Burada "qırmızıdır" predikati "gül" subyektini xarakterizə edir, onun rəngini bildirir. Başqa bir nümunə olaraq, "Aygün Bakıda yaşayır" cümləsini götürək. Burada "Aygün" subyekt, "Bakıda yaşayır" isə predikadır. Predikat bu dəfə subyekt haqqında onun yaşayış yerini bildirir.

Predikatın təhlili zamanı onun mürəkkəblik dərəcəsi və quruluşunu da nəzərə almaq vacibdir. Bəzi hallarda predikat sadə bir fellə ifadə olunur (məsələn, "oxuyur"), bəzi hallarda isə köməkçi fellər, sifət, ədat və s. ilə mürəkkəbləşə bilər (məsələn, "çox gözəl oxuyur", "oxumağı sevir"). Predikatın strukturunun müəyyən edilməsi hökmün mənasının dəqiq anlaşılması üçün zəruridir. Predikatın müxtəlif növləri və onların qrammatik ifadə formaları mövcuddur ki, bunların hər biri dilçiliyin müxtəlif sahələrində təhlil olunur.

Qeyd etmək lazımdır ki, predikatın anlayışı məntiq elmindən kənara çıxaraq, dilçiliyin digər sahələrində, xüsusilə də sintaksisdə də geniş istifadə olunur. Sintaksisdə predikat cümlənin əsas üzvlərindən biri kimi, subyekt haqqında məlumat verən, cümlədəki əsas hərəkəti və ya vəziyyəti ifadə edən hissə kimi tədqiq olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz