izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Saçaqlanmaq fellinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "saçaq-saçaq olmaq, saçaqlar şəklində sallanmaq"dan daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin kontekstdən asılı olaraq daha çox nüanslar ortaya çıxar.

Əsas məna, uzun və nazik hissələrin, ümumiyyətlə tüklərin, ipliklərin və ya oxşar şeylərin, əsas hissədən sallanaraq, saçağa bənzər bir görünüş əmələ gətirməsidir. Bu sallanma həm sıx, həm də az sıx ola bilər. Məlumatda verilən "Qışda bu atların tükləri bir qarışdan da artıq saçaqlanır, sonra da yapağı bir yapıncı kimi üstləri" nümunəsi "saçaqlanma"nın uzun, sıx və bol olan bir növünü göstərir. Burada saçaqlanma, yalnız görünüş baxımından deyil, həm də tüklərin uzunluğunun və sıxlığının artması ilə xarakterizə olunur. Bu mənada "saçaqlanmaq" "tüklənmək", "çox tüklənmək" mənalarına da yaxındır.

Digər nüanslar isə saçaqlanan hissənin növündən və saçaqlanmanın səbəbindən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, bitkinin budaqları da saçaqlana bilər. Bu halda, "saçaqlanmaq" "yayılmaq", "çoxalmaq", "hər tərəfə uzanmaq" mənalarına yaxınlaşar. Hətta bəzi hallarda, məcazı mənada, "saçaqlanmaq" "çoxalmaq", "artmaq" kimi mənalarda da işlənə bilər (məsələn, "şəhər saçaqlanaraq genişləndi").

Etimalogiyasına gəlincə, "saçaq" sözünün kökü türk dillərindəki "saç" sözünə dayanır. "-lanmaq" isə fellərin törəmə şəkilçisidir, hərəkəti bildirir. Beləliklə, "saçaqlanmaq" "saça bənzər bir forma almaq" mənasını özündə ehtiva edir.

Ümumiləşdirərək demək olar ki, "saçaqlanmaq" felinin mənası kontekstdən asılı olaraq "uzun və nazik hissələrin əsas hissədən sallanaraq saçaq şəklində görünməsi", "tüklənmək", "yayılmaq", "çoxalmaq" kimi mənalarda işlənə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz