izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sadir sözü Azərbaycan dilində əsasən "baş vermək", "gerçəkləşmək", "vəqəa kimi meydana çıxmaq" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki "çıxmaq", "zahir olmaq" ifadələri bu əsas mənanın təfərrüatlı şəkildə ifadə olunmasıdır. Sözün kökü ərəb dilindəki "صدر" (sadr) felindən götürülmüşdür ki, bu da "sinə", "ürək", "mərkəz" kimi mənaları ifadə edir. Ancaq məcazi mənada "baş vermək" mənasını da əhatə edir. Belə ki, bir hadisənin "sinədən", yəni içdən, mərkəzdən çıxması kimi təsəvvür olunur. Bu, həm də hadisənin gizli qalmadan aşkar şəkildə zahir olmasına işarə edir.

Məsələn, "Yanğın gecə saatlarında sadir olub" cümləsində "sadir olmaq" feli hadisənin baş verməsini ifadə edir. "Onun səhvindən ciddi nəticələr sadir oldu" cümləsində isə söhbət səhvin nəticəsində baş vermiş hadisələrdən gedir. "Bu qərar rəhbərlik tərəfindən sadir edilib" cümləsində isə qərarın qəbul edilməsi, yəni rəsmi olaraq baş verməsi ifadə olunur. Göründüyü kimi, "sadir olmaq" fərqli kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edə bilir. Lakin bütün hallarda əsas məna hadisənin baş verməsi, gerçəkləşməsidir.

Sizin təqdim etdiyiniz nümunə cümlədə ("[Ağa Həsən:] Xanım, nə taqsır məndən sadir olubdur ki, məni özündən uzaq edirsən?") "sadir olmaq" sözü "səhv", "qüsür", "xəta" mənasında işlənmişdir. Bu, "sadir olmaq" sözünün məcazi mənasının daha bir nümunəsidir. Burada Ağa Həsən özündən qaynaqlanan bir səhvin, bir növ günahın, xanımı incitmiş bir hərəkətin olduğunu ifadə etmək üçün bu sözü işlədir.

Yekun olaraq, "sadir olmaq" sözü bir hadisənin baş verməsini, gerçəkləşməsini və ya bir hərəkətin törədilməsini bildirir və kontekstdən asılı olaraq fərqli mənalar kəsb edə bilir. Sözün ərəb mənşəli olması onun dilçilik baxımından maraqlı bir xüsusiyyətidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz