izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Saqınmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "çəkinmək" və ya "qorunmaq"dan daha geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. "Saqınmaq" əsasən mənfi nəticələrdən qaçınmaq, özünü müəyyən bir şeydən uzaq tutmaq, ehtiyatlı olmaq mənasında işlənir. Bu, həm fiziki, həm də mənəvi təhlükələrdən qorunmaq, pis vərdişlərdən, əxlaqsız hərəkətlərdən uzaq durmaq kimi müxtəlif kontekstlərdə özünü göstərir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, onun kökü türk dillərindəki "saq" (sağlam, bütöv, salamat) kökünə bağlı olduğunu görərik. "Saqınmaq" ifadəsindəki "saq" kökü "sağlam olmaq" istəyindən qaynaqlanır və bu sağlamlığın qorunması üçün ehtiyatlı davranışı ifadə edir. Beləliklə, "saqınmaq" sadəcə bir hərəkətdən çəkinmək deyil, həm də sağlamlığı, rifahı, yaxşı ad-sanı qorumaq məqsədi daşıyır.

Misallar: "O, xəstəlikdən saqınmaq üçün həmişə əllərini yuyurdu." (fiziki təhlükədən qorunma) "Gənc qız pis dostluqdan saqınmalı idi." (mənəvi təhlükədən qorunma) "Həkim onu spirtli içkilərdən saqınmağa məsləhət gördü." (sağlamlığın qorunması) "O, həmişə riskli işlərdən saqınırdı." (mənfi nəticələrdən qaçınma). Göründüyü kimi, "saqınmaq" feli müxtəlif kontekstlərdə mənasını dəyişmədən, ancaq məzmununu genişləndirərək işlənir.

Ədəbiyyatda da "saqınmaq" sözü geniş istifadə olunur. Misal olaraq, verilən misal cümləsində ("Saqın, ağuludur, tök bu hərifin şərbətin, getsin") söz əmrlə ifadə olunur və qarşı tərəfi təhlükəli bir şeydən çəkindirmək üçün işlədilir. Burada "saqınmaq" həm də bir növ xəbərdarlıq, təhdid mənası daşıya bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz