Saplaqlı sifəti, əsasən bitki və bitki hissələrinin saplağa malik olmasını bildirir. Lüğətlərdəki "saplağı olan, bəndəmli" tərifi qısadır və tam mənanı əks etdirmir. Daha geniş izah verək:
Saplaqlı, bir bitkinin və ya onun hissəsinin (meyvə, yarpaq, çiçək, və s.) kök sistemi ilə birbaşa birləşməyən, əksinə, sap vasitəsilə birləşdiyini göstərir. Bu sap, bitkinin digər hissələri ilə birləşmə nöqtəsidir və bitki toxumalarından təşkil olunmuşdur. "Bəndəmli" sözü də bu mənanı qismən əks etdirir, lakin "saplaqlı" daha spesifikdir və birbaşa sapın varlığına işarə edir. Sapın uzunluğu və qalınlığı dəyişkən ola bilər, lakin əsas funksiyası bitkinin bu hissəsini gövdəyə, budağa və ya əsas gövdəyə bağlamaqdır.
Misallar:
- Saplaqlı meyvə: Alma, armud, gavalı kimi meyvələr, gövdəyə sap vasitəsilə bağlanırlar. Sapın uzunluğu meyvənin növündən və inkişaf mərhələsindən asılı olaraq dəyişir.
- Saplaqlı gül: Çiçək sapı, gülün əsas gövdəyə və ya budağa bağlandığı kiçik, incə bir sapdır. Bu sap, çiçəyin qidalanmasını təmin edir.
- Saplaqlı yarpaq: Çoxlu bitkilərdə yarpaqlar da gövdəyə və ya budağa saplaqlı (yarpaq saplağı ilə) bağlanırlar.
Verdiyiniz nümunədəki cümlədə ("Çəmənlər arası yamyaşıl budaqların ara-bərəsindən uzun saplaqlı armudlar saralır, yupyumru") "saplaqlı" sözü armudların budaqlara sap vasitəsilə bağlandığını vurğulayır və onların uzun sapları olduğunu göstərir. Bu, oxucuda armudların uzun saplarla asılıb qaldığı təsviri yaradır. Sözün işlənməsi təsviri və poetikdir.
Qısacası, "saplaqlı" sözü sadəcə "sapı olan" deyil, həmçinin bu sapın bitkinin digər hissələri ilə birləşməsindəki rolunu və təsvir olunan obyektin strukturunu daha aydınlaşdırmaq üçün istifadə olunan, daha dəqiq bir termindir.