izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Savadsız sifəti əsasən yazı-oxuma bacarığı olmayan şəxsi ifadə edir. Lüğətlərdəki "yazı-oxuma bilməyən" tərifi qısadır və savadsızlığın mahiyyətini tam əhatə etmir. Çünki savadsızlıq sadəcə yazı-oxuma bacarığının olmaması ilə məhdudlaşmır. Daha geniş mənada savadsızlıq, məktəb təhsilinin olmaması, əsas biliklərdən, informasiya emalından, tənqidi düşünmədən, dünyagörüşündən məhrum olmağı əhatə edən daha geniş bir anlayışdır. Bu, şəxsin öz hüquqlarını bilməməsi, ictimai həyata tam inteqrasiya olunmaması, qərar qəbul etmədə çətinlik çəkməsi kimi sosial və iqtisadi problemlərə səbəb ola bilər.

Tarixi baxımdan savadsızlığın səbəbləri müxtəlifdir: məktəblərin olmaması və ya əlçatan olmaması, yoxsulluq, ictimai diskriminasiya, mədəniyyət, dil baryerləri və s. İndi ölkəmizdə savadsız adam çətin tapılar cümləsi, əslində, ümumi savad səviyyəsinin yüksəldiyini, lakin savadsızlığın tam aradan qaldırılmadığını göstərir. “Savadsız qadınlar üçün savad kursları açılması” nümunəsi isə həmin çatışmazlığın aradan qaldırılması üçün atılan addımları əks etdirir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "savad" sözü ərəb mənşəlidir ("سَوَاد") və qara rəng, yazı, oxuma mənasını verir. Beləliklə, "savadsız" sözü əslində "qara (yazı) bilməyən", yəni oxuma-yazma bacarığı olmayan mənasını daşıyır. Lakin müasir istifadədə bu məna daha geniş şəkildə işlənir. Məsələn, "O, texnologiya sahəsində savadsızdır" cümləsində savadsızlıq texnologiya sahəsindəki biliklərin olmamasını ifadə edir. Yəni savad yalnız əlifba biliyi deyil, həm də müəyyən bir sahədəki biliklərin toplusu kimi başa düşülə bilər.

Qısaca, "savadsız" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti məlumat çatışmazlığı, bilik səviyyəsinin aşağılığıdır. Bu çatışmazlıq sadəcə oxuma-yazma bacarığının olmaması ilə məhdudlaşmır, həm də geniş mədəni, sosial və peşəkar biliklərin olmamasını əhatə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz