Savaşqanlıq sözü Azərbaycan dilində bir sıra mənalarda işlənən, mürəkkəb bir leksik vahiddir. Sadəcə "savaşmağı, dava salmağı xoşlayan adamın xasiyyəti" kimi tərif edilməsi yetərli deyil. Daha dəqiq və geniş izah üçün sözün etimologiyasına və kontekstə bağlı istifadəsinə nəzər salmaq lazımdır.
Etimoloji cəhətdən "savaşqanlıq" sözü "savaş" və "-qanlıq" şəkilçilərindən əmələ gəlmişdir. "Savaş" sözü qədim türk dillərindən gələrək, həm fiziki mübarizəni, həm də münaqişəni, rəqabəti əhatə edir. "-qanlıq" isə "-lıq" isimə aid şəkilçi ilə "xüsusiyyət, keyfiyyət" mənasını ifadə edir. Beləliklə, savaşqanlıq əsasən mübarizəyə, qarşıdurmaya meylli olmaq, bu yöndə bir meylin, xüsusiyyətin olması mənasını verir.
Sözün kontekstə bağlı istifadəsi onun mənasının daha da dəqiqləşməsinə imkan verir. Məsələn:
- Fiziki mübarizəyə meyillilik: "Onun savaşqanlığı bütün kəndə məlum idi. Hər fürsətdə dava salırdı." Bu cümlədə savaşqanlıq, fiziki mübarizəyə, döyüşə meyilliliyi ifadə edir.
- Rəqabətə can atma: "İşdəki savaşqanlığı sayəsində yüksək vəzifələrə yüksəldi." Bu halda savaşqanlıq, rəqabətə, mübarizəyə, hər şeyə baxmayaraq öz məqsədinə çatmaq üçün mübarizə aparmağa meylli olmağı ifadə edir. Bu mənada, müsbət konotasiya da daşıya bilər.
- Aqressivlik: "Savaşqanlığı ona çox şeyə başa gəlmişdi. Hər kəslə dalaşır, düşmən qazanırdı." Bu cümlədə savaşqanlıq, aqressivlik, qarşıdurmaya həddindən artıq meylliliyi bildirir. Mənfi bir konotasiya daşıyır.
- Müqavimət göstərmək qabiliyyəti: "Xalqın savaşqanlığı işğalçılara qarşı müqavimətin güclü olduğunu göstərdi." Bu nümunədə savaşqanlıq mübarizə aparmaq, müqavimət göstərmək qabiliyyətini ifadə edir və müsbət konotasiya daşıyır.
Yekun olaraq, savaşqanlıq sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalar daşıyır. Sadəcə "savaşmağı, dava salmağı xoşlamaq" kimi dar bir məna ilə məhdudlaşdırmaq düzgün olmaz. Sözün konkret mənası istifadə olunduğu kontekstdən asılıdır və həm müsbət, həm də mənfi konotasiyalara malik ola bilər. Sözün mənasını dərk etmək üçün kontekstin nəzərə alınması vacibdir.