izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sezmək fellinin əsas mənası "duymaq", "hiss etmək"dir. Lakin bu, sadəcə fiziki duyğuları deyil, daha geniş mənada hər hansı bir təsirin, dəyişikliyin, varlığın bilincinə varmaq deməkdir. Fiziki duyğularla bağlı istifadədə "görmək", "eşitmək", "qoxulamaq", "dadmaq" fellərinin qavrama qabiliyyəti çatışmaz olduqda və ya qavrama çətinliklər olduqda işlənir. Məsələn, "zəif bir səs sezdim" cümləsində səsin olduqca zəif və aydın olmayan bir şəkildə eşidildiyi ifadə olunur.

Sezmənin ikinci mənası "başadüşmək", "anlamaq"dır. Bu mənada sezmək, açıq şəkildə ifadə olunmayan, gizli qalan bir şeyi, hərəkətin arxasında gizlənən məqsədi, insanın əhvalını və s. dərk etmək deməkdir. Məsələn, "şadlığını üzündən sezmək" ifadəsində şadlıq açıq şəkildə ifadə olunmasa da, üz ifadələrindən, davranışlardan anlamaq və duymaq mənası vardır. Bu mənada sezmək, zərif bir müşahidə qabiliyyəti və intuitiv anlamağı tələb edir.

Üçüncü mənada "sezmək", varlığı tam aydın olmasa da, mövcudluğunu hiss etmək mənasını da verir. "Çinarlıqda yalnız başıma gəzdim; Bu halda incə bir inilti sezdim" cümləsində inilti zəif olduğundan eşitmək deyil, daha çox intuisiya ilə hiss etmək, varlığını qavramaq mənası önə çıxır. Bu halda "sezmək" "əslində eşitmək" deyil, daha çox " hiss etmək", "dərk etmək" mənasında işlənir. Belə ki, səs o qədər zəifdir ki, aydın eşidilməyə bilər, ancaq varlığı hiss olunur.

Sezmək felinin etimologiyası (sözün mənşəyi) Türkcə köklərə malikdir və duyğu ilə bağlı əsas mənaları əks etdirir. Felin müxtəlif mənalarda işlənməsi onun kontekstə uyğun olaraq nəzərəçarpan çevikliyini göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz