Sxem [yun. schema – şəkil, surət] Azərbaycan dilinə yunan dilindən keçmiş bir termin olub, müəyyən bir obyektin, sistemin, prosesin və ya hadisənin sadələşdirilmiş qrafik təsviridir. Bu təsvir, obyektin əsas komponentlərini, onların qarşılıqlı əlaqələrini və ümumi quruluşunu göstərir, lakin detallara girmədən, əsas xüsusiyyətləri vurğulayır. Mürəkkəb sistemlərin başa düşülməsini asanlaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Sxem, həm fiziki, həm də məntiqi əlaqələri göstərə bilər. Məsələn, elektrik sxemi elektrik cihazlarının bir-biri ilə necə bağlı olduğunu göstərən qrafik təsvirdir, kompüter sxemi isə proqramın məntiqi quruluşunu və informasiyanın axınını təsvir edir. Bir sxem, müəyyən bir məqsəd üçün yaradılır və o məqsədə uyğun olaraq müxtəlif səviyyələrdə təfərrüata girə bilər. Sadə sxemlər yalnız əsas komponentləri göstərərkən, mürəkkəb sxemlər daha çox detalları ehtiva edə bilər.
Sxemin əsas məqsədi mürəkkəbliyi azaltmaq və başa düşməni asanlaşdırmaqdır. O, böyük miqdarda informasiyanı aydın və qısa şəkildə təqdim etməyə imkan verir. Sxemlər texniki təlimatlarda, elmi məqalələrdə, təhsil materiallarında və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur. Məsələn, yol xəritəsi, qohumluq sxemi, kimyəvi reaksiyaların sxemi, anatomik sxem və s. hamısı sxemə nümunədir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Mühəndis layihənin elektrik sxemini diqqətlə araşdırdı.
- Dərslikdə insan bədəninin anatomik sxemi verilmişdi.
- Müəllim şagirdlərə kimyəvi reaksiyanın sxemini izah etdi.
- Təqdimatda iş prosesinin sxemi göstərildi.