Sıxışdırma (f.isi "sıxışdırmaq"dan) sözü, bir cismi, bir qrup obyekti və ya bir qədər mücərrəd bir anlayışı, mövcud məkanda daha az yer tutması üçün fiziki və ya metaforik olaraq sıxmaq, təzyiq etmək, daraltmaq və ya məhdudlaşdırmaq hərəkətlərini bildirir. Əsas mənası fiziki sıxışdırma olsa da, məcazi mənada da geniş istifadə olunur.
Fiziki Sıxışdırma: Bu mənada, sıxışdırma, bir cismin həcminin azaldılması və ya onun daha kiçik bir məkana yerləşdirilməsi prosesini ifadə edir. Məsələn, "pambıq yastığını sıxışdırmaq", "boru xəttini sıxışdırmaq", "meyvələri qutuda sıxışdırmaq" kimi ifadələrdə fiziki sıxışdırma əməliyyatı aydın görünür. Bu, mexaniki bir təsir nəticəsində baş verir və cismin forması və ya strukturunda dəyişikliyə səbəb ola bilər.
Metaforik Sıxışdırma: Sıxışdırma sözü, müxtəlif məcazi mənalarda da işlədilir. Bu mənada, zaman, imkanlar, maliyyə və s. kimi mücərrəd anlayışlar sıxışdırıla bilər. Məsələn, "vaxt sıxışdırmaq", "büdcəni sıxışdırmaq", "cədvəli sıxışdırmaq" kimi ifadələr, məhdud resursları daha səmərəli istifadə etmək üçün planlaşdırma və optimallaşdırma proseslərini ifadə edir. Bu vəziyyətdə, heç bir fiziki sıxışdırma yoxdur, ancaq mövcud mənbələr məhdudluqlar içərisində daha effektiv şəkildə idarə olunur.
Sözün Mənşəyi: "Sıxışdırma" sözü, "sıxışdırmaq" fellərinin məsdər formasından törəmədir. "Sıxmaq" kökünə "-ışdırma" məsdər şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlib. Bu şəkilçi, fəaliyyət, proses və nəticəni ifadə edir.
Cümlədə İstifadəsi: Sıxışdırma sözünün cümlədə necə işlədilməsinə bir neçə nümunə:
- Qutuda yer az idi, ona görə meyvələri sıxışdırdıq.
- Layihəni vaxtında başa çatdırmaq üçün iş qrafikimizi sıxışdırdıq.
- Avtomobilin qəzası nəticəsində metal hissələri sıxışmışdı.
- İqtisadi böhran büdcəni sıxışdırdı.
Yuxarıdakı nümunələrdə göründüyü kimi, "sıxışdırma" sözü həm konkret, həm də mücərrəd mənalarda istifadə oluna bilər və kontekstə görə mənası dəyişə bilər.