izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sil-süpür (is. mür.) – Bir yeri diqqətlə təmizləmək, zibil və toz-torpağından azad etmək məqsədilə silmək və süpürmək hərəkətlərini ardıcıl olaraq yerinə yetirmək. Bu hərəkətlər yalnız fiziki təmizliklə məhdudlaşmır, eyni zamanda qaydaya salmaq, nizam-intizama gətirmək mənasını da özündə ehtiva edir. Hərəkətlərin ardıcıllığı və əhatə dairəsinin genişliyi “sil-süpür” sözünün əsas xüsusiyyətlərini müəyyən edir. Məsələn, bir otağın sil-süpür edilməsi, sadəcə yerlərin silinməsi və süpürülməsi deyil, həm də əşyaların düzgün yerə yığılması, lazımsız əşyaların götürülməsi kimi əlavə təmizlik və nizam-intizama gətirmə işlərini əhatə edir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, “sil-” və “süpür-” felindən əmələ gəldiyini görürük. Hər iki fel müstəqil olaraq da işlənir və təmizləmə ilə bağlı hərəkətləri bildirir. Lakin “sil-süpür” birləşməsi bu hərəkətlərin birgə və ardıcıl şəkildə həyata keçirilməsini, daha əhatəli və dərin bir təmizlik prosesini ifadə edir. Bu birləşmənin mənaca “təmizləmək”, “yığışdırmaq”, “qaydaya salmaq” kimi sinonimləri vardır, lakin "sil-süpür" sözü həmin sinonimlərdən özünün ardıcıl və dəqiq hərəkətləri təsvir etməsi ilə fərqlənir.

“Sil-süpür eləmək” ifadəsi isə həm konkret fiziki təmizlik, həm də məcazi mənada bir vəziyyəti, sahəni nəzarətə almaq, qaydaya salmaq, yaxşılaşdırmaq mənasında işlənə bilər. Məsələn: "O, iş yerini sil-süpür elədi" deyərkən konkret olaraq təmizlik işlərindən bəhs edilir. Lakin "O, bürokratiyanı sil-süpür eləmək istəyirdi" deyərkən isə məcazi mənada, mövcud qarışıqlığı və qeyri-səmərəliliyi aradan qaldırmaq, sistemi təkmilləşdirmək istəyindən söz açılır. Bu nümunələr göstərir ki, "sil-süpür" söz birləşməsi həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz