Silikat [lat. silex (silicis) – çaxmaqdaşı] Mineralogiyada silikatlar, tərkibində əsas komponent kimi silisium-oksigen tetraedrləri (SiO4)4− olan bir qrup minerala deyilir. Bu tetraedrlər müxtəlif şəkildə bir-birinə bağlanaraq mürəkkəb kristal quruluşlar əmələ gətirir. Silisium atomunun oksigen atomları ilə əlaqəsi kovalent rabitə ilə xarakterizə olunur. Silisium-oksigen tetraedrlərinin bir-birinə birləşmə üsulundan asılı olaraq silikatların müxtəlif struktur növləri mövcuddur: neosilikatlar (ortoslikatlar), sorosilikatlar, siklosilikatlar, inosilikatlar (zəncirvari və lentvari), fillosilikatlar (ləpəli) və tektosilikatlar (çərçivəli).
Silikatların tərkibinə silisium oksidinə (SiO2) əlavə olaraq, müxtəlif metalların (məsələn, alüminium, maqnezium, dəmir, kalsium, natrium, kalium) oksidləri və ya hidroksidləri daxil ola bilər. Bu metallar silikatların kimyəvi və fiziki xassələrini müəyyən edir. Məsələn, kalsium silikatları (kalsium silisium oksidləri) sement istehsalında istifadə olunur. Alüminium silikatları isə gil minerallarının əsas tərkib hissəsini təşkil edir.
Silikatlar Yer qabığının ən geniş yayılmış minerallarını təşkil edir və çox müxtəlif geoloji mühitlərdə rast gəlinir. Onlar magmatik, metamorfik və çökmə süxurların əsas tərkib hissəsidir. Qranit, bazalt, qumdaşı, gil kimi süxurların əsasən silikat minerallarından ibarət olduğunu qeyd etmək lazımdır. Silikat minerallarının praktik əhəmiyyəti də böyükdür: onlar tikinti materiallarında (məsələn, kvars, feldşpatlar, mika), keramika və şüşə istehsalında, elektronika sənayesində (məsələn, kvars kristalları) geniş istifadə olunur.
Qeyd edək ki, "silikat" termini həm fərdi minerallar, həm də bu minerallar qrupunun ümumi adı kimi istifadə olunur. Məsələn, "olivin silikatdır" deyəndə fərdi mineral növü nəzərdə tutulur, "Yer qabığının əsasını silikatlar təşkil edir" deyəndə isə bütün silikat minerallar qrupu nəzərdə tutulur.