izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sol sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən və çoxmənalı bir leksik vahiddir. Əsas mənası anatomik olaraq bədənin ürəyin yerləşdiyi tərəfini, sağ tərəfin əksini ifadə etməsidir. Bu mənada "sol" sözü, insan bədəninin sağ və sol hissəsini fərqləndirən əsas göstəricidir. Məsələn: "Sol əli ilə qələmi tutdu." cümləsində "sol" sözü insanın sağ əlinin əks tərəfdəki əlini bildirir. Bu, sözün ən çox rast gəlinən və başa düşülən mənasıdır.

Ancaq "sol" sözü yalnız anatomik mənada deyil, daha geniş məcazi mənalarda da işlənə bilər. Məsələn, yerin, obyektlərin və ya hər hansı bir şeyin istiqamətini göstərmək üçün də işlədilə bilər. "Sol tərəfdəki bina" ifadəsi binanın sağ tərəfdən fərqli olaraq sol tərəfdə yerləşdiyini bildirir. Belə ki, "sol" sözü bu halda bir məkan göstəricisi kimi çıxış edir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sol" sözünün türk dilləri ailəsinə aid olduğunu görərik. Qədim türk dillərində də bədənin sol tərəfini ifadə edən sözlər mövcud olmuşdur və "sol" sözü bu sözlərin davamı kimi qəbul edilə bilər. Digər türk dillərindəki oxşar sözlərin araşdırılması "sol" sözünün mənasının zaman keçdikcə necə inkişaf etdiyini anlamaqda kömək edə bilər. Bəzi dillərdə sol tərəfin əksinə olan sağ tərəfi bildirən sözlərlə əlaqəsi də araşdırılmağa dəyər.

Qeyd etmək lazımdır ki, "sol" sözü bəzi hallarda mənfi mənalarda da istifadə oluna bilər. Məsələn, "solğun", "solğun üz" kimi ifadələrdə "sol" sözü rəngsizliyi, zəifliyi və ya xəstəliyi ifadə edir. Bu, sözün mənasının genişliyinə və kontekstdən asılı olaraq dəyişməsinə bir nümunədir. Ona görə də "sol" sözünün mənasını dəqiq anlamaq üçün cümlənin kontekstini nəzərə almaq vacibdir.

Nəticə olaraq, "sol" sözü anatomik, coğrafi və ya məcazi mənalarda istifadə oluna bilən çoxmənalı, zəngin bir leksik vahiddir. Onun dəqiq mənası istifadə olunduğu kontekstdən asılı olaraq müəyyən edilir. Sözün etimologiyasının və digər türk dillərindəki qohum sözlərinin araşdırılması onun mənasının daha yaxşı anlaşılmasına yardım edə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz