SÜBUT (ər. ثبوت - subut) - Hər hansı bir iddianın, fikrin, hadisənin və ya gerçəkliyin doğruluğunu, etibarlılığını, həqiqətən baş verdiyini və ya mövcud olduğunu göstərən, əsaslandıran və inandırıcı dəlil və ya dəlillər toplusu. Bu dəlillər faktlardan, müşahidələrdən, sənədlərdən, ekspertlərin rəylərindən, məntiqi mühakimələrdən və digər etibarlı mənbələrdən əldə oluna bilər. Sübutun gücü, onun etibarlılığına, obyektivliyinə, tamlığına və digər dəlillərlə uyğunluğuna bağlıdır. Sübutun mövcudluğu və keyfiyyəti, bir iddianın qəbul edilməsində və ya rədd edilməsində həlledici rol oynayır.
Sübut termini hüquqda, elmdə, tarixdə, məntiqdə və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur. Hüquqda sübut, məhkəmə qərarlarının əsasını təşkil edir və cinayətkarın təqsirli olmasını və ya günahsızlığını sübut etmək üçün istifadə olunur. Elm sahəsində sübutlar elmi nəzəriyyələrin və hipotezlərin doğruluğunu təsdiqləmək üçün toplanır və təhlil olunur. Tarixdə isə hadisələrin doğru şəkildə təsvir edilməsi üçün tarixi sənədlər, arxeoloji tapıntılar və şahid ifadələri kimi sübutlardan istifadə olunur.
Sübutun növləri müxtəlifdir: Maddi sübutlar (fiziki əşyalar, sənədlər, izlər), şahid ifadələri, ekspert rəyləri, statistik məlumatlar, məntiqi mühakimələr və s. Bir sübutun gücü, onun növündən, mənbəyindən, etibarlılığından və kontekstdən asılıdır. Məsələn, bir şahid ifadəsi, əgər digər dəlillərlə təsdiqlənirsə, daha güclü bir sübut hesab olunur.
Nümunələr:
"Cinayətkarın təqsiri barədə kifayət qədər sübut var." - Bu cümlədə "sübut" cinayətin törədilməsinə dair dəlilləri bildirir.
"Onun dediklərinin doğru olduğunu sübut edən heç bir dəlil yoxdur." - Burada "sübut" iddianın doğruluğunu təsdiqləyən dəlillərin olmamasını ifadə edir.
"Alimlər yeni kəşflərlə nəzəriyyələrini sübut etdilər." - Bu cümlədə "sübut etdilər" sözü elmi nəzəriyyənin doğruluğunu təsdiqləyən dəlillərin tapıldığını bildirir.
"[Kəndin ağalarının] əlində sübut var." - Bu misalda "sübut" kənd ağalarının iddialarını təsdiqləyən dəlilləri ifadə edir. Bu dəlillərin nə olduğunu anlamaq üçün kontekstə ehtiyac var.