izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sümürmək (f.): Bu feil, əsasən maye və ya maye kimi qəbul edilən maddələri ağız və dodaqların köməyi ilə sormaq, içə çəkmək hərəkətini ifadə edir. "Əmmək" sözü ilə sinonim olsa da, "sümürmək" daha güclü bir sorma, bəzən də bütün mayeni tam olaraq sormaq, boşaltmaq mənasını verir. "Əmmək" daha çox körpələr üçün, yaxud kiçik həcmli mayelərin sorulması üçün istifadə olunur. "Sümürmək" isə daha böyük həcmli və ya qatı mayelərin daha güclü və tam sorulmasını ifadə edə bilər.

Sözün mənası, hərəkətin intensivliyinə və obyektin xüsusiyyətinə görə müxtəliflik göstərə bilər. Məsələn, "suyu sümürmək" suda olan bir cismin üzərində qalan suyu sormaq, "papiros sümürmək" isə siqaretdən tüstünü çəkmək, "meyvənin şirəsini sümürmək" isə meyvənin şirəsini tam sormaq, hətta quru halına salmaq mənasını verə bilər. Burada həm sorma hərəkəti, həm də həmin hərəkətin nəticəsi vurğulanır.

Etimoloji baxımdan, sözün kökü qədim türk dillərindəki "süm" (sümük, əmmək, sormaq) felindən törəmişdir. Bu kökdən "sümük", "sümür", "sümürən" kimi sözlər də əmələ gəlmişdir. Sözün mənasının zaman keçdikcə incəliklərə malik olduğunu da qeyd etmək lazımdır. Misal üçün, "Cümşüd bəy qəlyanı hərdənbir sümürüb qəhvəni qarışdırır" cümləsində "sümürmək" feili qəlyandan tüstü çəkmək hərəkətini, həmçinin bu hərəkətin ritmikliyi və təkrarlanmasını ifadə edir. Yəni, təkcə "çəkmək" mənasından daha çox məlumat verir.

Beləliklə, "sümürmək" feili "sormaq", "əmmək" sinonimləri ilə bir qədər üst-üstə düşsə də, onun özünəməxsus konnotasiyaları və hərəkətin intensivliyini, tamlığını vurğulayan xüsusiyyətləri vardır. Müxtəlif kontekstlərdə fərqli çalarlarla istifadə oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz