Sürətölçən sözü, avtomobil, motosiklet və digər nəqliyyat vasitələrinin hərəkət sürətini və qət etdiyi məsafəni ölçən cihazı ifadə edir. Termin əsasən "sürət" və "ölçən" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Sürət" sözü, fiziki bir kəmiyyət olub, müəyyən bir müddət ərzində qət edilən məsafənin vaxt nisbətinə bərabərdir. "Ölçən" isə, müxtəlif kəmiyyətləri ölçməyə yarayan vasitəni bildirir. Beləliklə, sürətölçən, nəqliyyat vasitəsinin sürətini ölçən bir cihazdır.
Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "sürət" sözünün farsca "سُرعت" (surat) sözündən, "ölçən" isə "ölçmək" fellərinin isim formasından törədiyini görərik. Bu terminin türk dillərindəki analoqu da oxşar köklərə malikdir.
Sürətölçən cihazı, mexaniki və ya elektron olmaqla iki əsas növdə olur. Mexaniki sürətölçənlər, nəqliyyat vasitəsinin təkərinin fırlanma sürətinə əsasən işləyir. Elektron sürətölçənlər isə daha dəqiq ölçmələr təmin edir və əlavə olaraq, məsafəni, yanacaq sərfini və digər parametrləri də göstərə bilir. Müasir sürətölçənlər, tez-tez avtomobilin kompüter sisteminə inteqrasiya olunur və məlumatları rəqəmli formada ekranlarda göstərirlər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Yeni avtomobilin sürətölçəni çox dəqiq işləyir.
- Sürücü sürətölçənə baxaraq sürət həddini aşmadığından əmin oldu.
- Motosikletin sürətölçəni sıradan çıxdığı üçün sürətini təxmin etməli oldu.
- Onun avtomobilinin sürətölçəni qırılmışdı.
- Təmirçi avtomobilin sürətölçənini dəyişdi.
Qısaca olaraq, "sürətölçən" sözü, nəqliyyat vasitələrinin sürətini və qət etdikləri məsafəni ölçən cihazı ifadə edən, mənşəcə türk dillərinə məxsus və müasir texnologiyalarla təkmilləşdirilən bir termindir.