Sürtmə: "Sürtmək" felindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə "sürtmək" felinin məsdər halına işarə edilməsi qısadır və sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Sürtmə, bir səth üzərində digər bir səthin sürtülməsi, ovuşdurulması, silinməsi, təmizlənməsi və ya parlatılması nəticəsində yaranan hərəkəti, prosesi və ya təsiri bildirir. Bu, sadəcə fiziki bir hərəkət deyil, həm də nəticəni əhatə edir. Məsələn, "paltarın üstündəki ləkəni sürtmə" deyərkən, həm hərəkəti (sürtülmə), həm də nəticəni (ləkənin təmizlənməsi və ya azalması) nəzərdə tuturuq.
Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn:
- Fiziki sürtmə: "Ayaqqabılarının altını sürtmədən evin içərisinə girdi." (Torpaq, palçıq və s. təmizlənmək üçün ayaqları yerə sürtməsi)
- Təmizləmə məqsədli sürtmə: "Masanın üstünü diqqətlə sürtməlidir." (Toz, kir və s. təmizlənməsi)
- Parlatma məqsədli sürtmə: "Gümüş əşyaları parlaq etmək üçün onları yumşaq parça ilə sürtdü." (Səthin parlatılması)
- Ovma məqsədli sürtmə: "Soyuqdəymə zamanı boğazını sürtmək yaxşıdır." (Bədənin müəyyən hissəsinin ovulması)
- Metaforik sürtmə: "Onun sözləri mənim özünə inamımı sürtdü." (İnamın azalması, zəifləməsi)
Sözün etimologiyası "sürt-" kökünə dayanır və bu kök köhnə türk dillərindən gəlmədir. Sürtülmə, ovuşdurulma, təmas mənasını ifadə edir. "Sürtmə" isə bu hərəkətin nəticəsini, prosesini və ya hərəkətin özünü bildirən isimdir. Sözün sinonimləri olaraq "ovma", "silmə", "təmizləmə" və s. göstərilə bilər, lakin hər bir sinonim "sürtmə"nin bütün mənalarını əhatə etmir. Məsələn, "ovma" daha çox fiziki təzyiq ilə edilən bir hərəkəti, "silmə" isə daha çox nəmli bir şeylə təmizləməni ifadə edir.
Beləliklə, "sürtmə" sözünün mənası geniş və kontekstdən asılıdır, lakin əsasında hər zaman bir səthin digər səth üzərində hərəkəti və bunun nəticəsi yatar.