Şagird (fars. شاگرد - şāgird) sözü fars mənşəli olub, "öyrənən", "tələbə", "şagird" mənalarını verir. Azərbaycan dilində əsasən ibtidai və orta təhsil müəssisələrində təhsil alan uşaq və yeniyetmələr üçün işlədilir. Lüğətlərdəki "məktəbli" sinonimi daha ümumi bir termindir və həm ibtidai, həm orta, həm də ali təhsil müəssisələrində oxuyanları əhatə edir. Şagird sözü isə daha çox ibtidai və orta məktəblərlə assosiasiya olunur.
Sözün istifadə dairəsi yalnız məktəb mühiti ilə məhdudlaşmır. Daha geniş mənada, bir sənətkarın yanında təlim alan, ona kömək edən və sənəti öyrənən şəxs üçün də işlənə bilər. Məsələn, "usta öz şagirdini yaxşı hazırlayırdı" cümləsində şagird peşə öyrənən şəxsi bildirir. Bu mənada "tələbə" sözündən fərqli olaraq, şagird daha çox praktiki təcrübəyə yönəlmiş təlimi ifadə edir.
Etimoloji baxımdan, şagird sözünün kökü olan farsca "şāgird" sözü "şāgirdan" (öyrənmək) fellindən törəmişdir. Bu, sözün mənasının təkcə "öyrənən" kimi deyil, həm də "əldə etməkdə, mənimsəməkdə olan" kimi bir qədər aktiv bir məna da daşıdığını göstərir. Beləliklə, şagird sadəcə olaraq dərs dinləyən deyil, biliyi aktiv şəkildə qavrayan və mənimsəyən bir şəxsi ifadə edir.
Müasir Azərbaycan dilində şagird sözü əsasən neytral bir kontekstdə işlənir. Ancaq bəzi hallarda dərslərdə fəal və nəticəyə yönəlmiş bir şagirdi vurğulamaq üçün "bacarıqlı şagird", "zəhmətkeş şagird" kimi ifadələr işlədilə bilər. Əksinə, dərslərə laqeyd yanaşan şagirdləri ifadə etmək üçün isə "səhlənkar şagird", "diqqətsiz şagird" kimi ifadələr istifadə oluna bilər.
Qısaca olaraq, şagird sözü Azərbaycan dilində ibtidai və orta məktəb tələbələrini ifadə edən geniş yayılmış bir termindir. Ancaq sözün etimologiyası və daha geniş mənası nəzərə alınaraq, onun həm də bir sənətin təcrübə yolu ilə öyrənilməsində aktiv rol oynayan şəxsi ifadə etmək qabiliyyətinə malik olduğunu da qeyd etmək lazımdır.