Şaiq sözü Azərbaycan dilində əsasən klassik ədəbiyyatda işlənən bir termindir. Müasir dilin lüğətlərində "bir şeyə böyük şövqü, həvəsi, meyli olan; şövqlü" mənasında izah olunsa da, bu izah tamamilə kifayət deyil. Sözün daha geniş və dəqiq mənasını anlamaq üçün onun kökünə və kontekstual istifadəsinə nəzər salmaq lazımdır.
Etimoloji baxımdan, "şaiq" fars mənşəlidir və "şəvq" (şəfqət, həvəs, istək) sözündən törəmişdir. "Şəvq" öz növbəsində ərəb dilindəki "şəvəq" (şəfqət, mərhəmət) sözünə bağlıdır. Bu etimoloji bağ "şaiq" sözünün sadəcə "həvəsli" olmaqdan daha geniş bir məna kəsb etdiyini göstərir. "Şaiq" olan insan sadəcə həvəsli deyil, həm də həmin həvəsi ilə yandıran, onun təsiri altında olan, həvəsinə qapılmış bir insandır.
Kontekstual baxımdan, "şaiq" sözü həvəsinin obyektinə bağlı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilir. Məsələn, "elmə şaiq" deyəndə elmin böyük pərəstişkarı, ona dərin marağı olan, hətta həyatını elmə həsr etmiş bir insan nəzərdə tutulur. "Vətənə şaiq" deyəndə isə vətən sevgisi ilə yaşayan, vətənə xidmət etməyə hazır olan vətənpərvər bir insan anlaşılır. Beləliklə, "şaiq" sözünün mənası həmişə kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilir.
Molla İbrahimxəlil misalında istifadə olunan "şad" sözü ilə "şaiq" sözü arasında semantik yaxınlıq vardır. Hər iki söz də müsbət emosional vəziyyəti ifadə edir, lakin "şad" daha çox qısamüddətli, səthi bir sevinci ifadə edərkən, "şaiq" daha dərin, davamlı və hətta həyat tərzinə çevrilmiş bir həvəsə işarə edir.
Yekun olaraq, "şaiq" sözü "bir şeyə böyük şövqü, həvəsi, meyli olan; şövqlü" olmaqdan daha çox, həmin şeyə dərin bağlılıq, şiddətli həvəs və bu həvəsin insanın həyatına təsirini ifadə edir. Bu sözün mənası kontekstə və obyektə görə dəyişsə də, həmişə güclü, davamlı və dərin bir emosional bağlılığı əks etdirir.