Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "tək" sözünün mənası, əsasən, feildən sonra gələrək hadisənin dərhal baş verməsini ifadə etməsi kimi qeyd olunur. Lakin bu, sözün mənasının tam və dəqiq ifadəsini əks etdirmir. "Tək" sözü, sintaksisinə görə bir zərf olaraq, zaman bildirən əlavə bir məna çaları gətirir. Daha dəqiq desək, o, əsas feilin ifadə etdiyi hərəkətin tamamlanmasından dərhal sonra, fasiləsiz olaraq baş verən digər bir hərəkəti və ya vəziyyəti göstərir. Bu, səbəb-nəticə əlaqəsinə də işarə edə bilər, yəni birinci hərəkət ikinci hərəkətin səbəbi kimi çıxış edir.
Məsələn, "O, gələn tək sakitlik düşdü" cümləsində "gələn" feili ilə "sakitlik düşdü" feili arasında zamanca sıx bir əlaqə vardır. "O, gəldi" hadisəsindən dərhal sonra, fasiləsiz şəkildə "sakitlik düşdü". "Tək" sözü bu dərhal ardıcıllığı, bir-birinə yaxınlığı, ard-arda baş verməni vurğulayır. Bu mənada "tək" sözü "dərhal", "birdən", "ancaq", "sadecə" sözləri ilə sinonim kimi istifadə oluna bilər, lakin hər birinin məna çaları fərqlidir. "Dərhal" daha çox sürəti, "birdən" gözlənilməzliyi, "ancaq" və "sadecə" isə məhdudluğu ifadə edir.
"Tək" sözünün etimologiyası və mənşəyi haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Ancaq semantik inkişafını izləyərək, onun "yalnız", "tənha" kimi mənalarından təkamül etdiyini ehtimal etmək olar. Belə ki, bir hərəkətin digərindən yalnız və dərhal sonra baş verməsi ideyası, "tək" sözünün bu müasir mənasını əsaslandırır. Əgər hərəkətlər arasında bir fasilə olsa idi, "tək" sözü məqsədəuyğun olmazdı.
Cümlədə istifadənin digər nümunələri:
- Qapını açan tək bir səs eşidildi.
- Telefon zəng edən tək qaçmağa başladı.
- Ayağa qalxan tək otaqdan çıxdı.
Bu nümunələrdə də "tək" sözü hərəkətlərin ardıcıllığını və dərhal baş verməsini ifadə edir. Sözün istifadəsi, həmişəki kimi, kontekstdən asılıdır və mənası kontekstdən dəqiqləşir.