Tərəqqi (ər. تَرَقّي - tərəqqī) sözü ərəb mənşəli olub, "irəliləmə", "inkişaf" və "yüksəliş" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "irəliləmə" və ya "inkişaf" kimi tərcümə edilməsi, onun zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Tərəqqi, sadəcə bir nöqtədən digərinə keçmək deyil, daha çox keyfiyyət baxımından yüksəlişi, müsbət istiqamətdə inkişafı və irəliləyişi bildirir. Bu irəliləyiş həm miqdari, həm də keyfiyyət göstəriciləri ilə müşayiət oluna bilər. Məsələn, iqtisadi tərəqqi həm ÜDM-nin artımı (miqdari), həm də əhalinin rifahının yaxşılaşması (keyfiyyət) ilə səciyyələnir.
Tərəqqi sözü müxtəlif sahələrə aid olaraq işlənir: elmi tərəqqi, texniki tərəqqi, ictimai tərəqqi, mədəni tərəqqi, iqtisadi tərəqqi və s. Hər bir sahədə tərəqqinin öz xüsusiyyətləri və göstəriciləri var. Məsələn, "elmi tərəqqi" yeni kəşfləri, nəzəriyyələri və texnologiyaları əhatə edərkən, "ictimai tərəqqi" ədalətin, bərabərliyin və insan hüquqlarının təmin olunmasını nəzərdə tutur. Bu səbəbdən "tərəqqi" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, lakin ümumi mənası həmişə müsbət istiqamətdə inkişaf və yüksəlişdir.
Cümlə nümunələri:
- Ölkəmizin iqtisadi tərəqqisi üçün yeni strategiyalar hazırlanır.
- Elm və texnikanın sürətli tərəqqisi həyatımızı tamamilə dəyişdirib.
- Mədəniyyətin tərəqqisi üçün yeni muzeylər və teatrlar tikilir.
- Aqronom, baytar, zootexnik, mühəndis, yerölçən yeni kəndin tərəqqisi uğrunda əməkdaşlıq edir.
- Təhsilin tərəqqisi cəmiyyətin inkişafının əsas amilidir.
Yuxarıdakı cümlələrdən göründüyü kimi, "tərəqqi" sözü həm müəyyən bir sahənin inkişafını, həm də ümumi ictimai tərəqqini bildirmək üçün işlədilə bilər. Sözün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilir və əlavə mənalar qazanır.