Tərəqqipərvər sifəti, əsasən, ərəb dilindən "tərəqqi" (ترقی - irəliləmə, inkişaf, yüksəliş) və fars dilindən "pərvər" (پرور - yetişdirən, bəsləyən, qoruyan) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "ictimai tərəqqiyə çalışan, ona xidmət və yardım edən; ictimai-iqtisadi cəhətdən qabaqcıl" kimi izah edilməsinə baxmayaraq, mənası daha geniş və çoxqatlıdır.
Tərəqqipərvər, sadəcə olaraq ictimai tərəqqiyə meylli olmağı deyil, həm də bu tərəqqini aktiv şəkildə dəstəkləməyi, ona nail olmaq üçün fəal iştirak etməyi, yeni ideyaları qəbul etməyi və yaymağı, müasirliyi və innovasiyanı dəstəkləməyi əhatə edir. Bu, passiv bir münasibət deyil, əksinə, cəmiyyətin inkişafına yönəlmiş fəal bir mövqedir. Belə bir insan, köhnə ənənələrə bağlı qalmadan, gələcəyə yönəlmiş, yeniliklərə açıq, tənqidi düşüncəyə malikdir.
Tərəqqipərvərlik anlayışı müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif şəkildə təzahür edə bilər. Məsələn, siyasi kontekstdə tərəqqipərvər bir siyasətçi demokratiyanın inkişafına, insan hüquqlarının müdafiəsinə, ədalətli cəmiyyətin qurulmasına çalışır. İqtisadi kontekstdə isə tərəqqipərvər bir sahibkar innovativ texnologiyalardan istifadə edir, yeni iş yerləri yaradır və iqtisadi inkişafa töhfə verir. Mədəni kontekstdə isə tərəqqipərvər bir insan müasir incəsənəti dəstəkləyir, yeni ədəbi əsərlərin yayılmasına kömək edir və mədəni müxtəlifliyi qoruyur.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- O, həmişə tərəqqipərvər fikirləri ilə seçilirdi.
- Tərəqqipərvər gənclər ölkəmizin gələcəyidir.
- Onun tərəqqipərvər siyasəti xalqın dəstəyini qazandı.
- Tərəqqipərvər bir cəmiyyət qurmaq üçün birlikdə çalışmaq lazımdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, "tərəqqipərvər" termini bəzən müəyyən bir ideologiyanın və ya siyasi görüşün tərəfdarlarını təsvir etmək üçün də istifadə edilə bilər. Bu zaman onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Ona görə də, mətnin kontekstini nəzərə almaq vacibdir.