Təvəllüd (ər. تولد - tavalud) sözü ərəb mənşəlidir və əsas mənası "doğulma", "dünyaya gəlmə", "ana doğma" deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "doğum" kimi tərcümə olunsa da, "təvəllüd" daha geniş bir məna daşıyır və sadəcə fiziki dünyaya gəlmə hadisəsini deyil, həm də bununla bağlı olan sosial, mədəni və dini aspektləri əhatə edir. Yəni, bir insanın dünyaya gəlməsi ilə bağlı bütün prosesi, həm fizioloji, həm də sosial tərəflərini ifadə edir.
Məsələn, "təvəllüd" sözü bir uşağın dünyaya gəlməsini bildirən sadə bir hadisəni ifadə etməklə yanaşı, həm də onun ailəsi, yaxınları və cəmiyyət tərəfindən qarşılanması, adlandırılması, dini ayinlərlə qeyd olunması kimi mərasimləri də əhatə edə bilir. Bu səbəbdən, "doğum" sözündən daha dolğun və rəmzi bir mənaya malikdir. "Doğum" daha çox bioloji bir prosesi ifadə edərkən, "təvəllüd" bu prosesin sosial və mədəni kontekstini də özündə birləşdirir.
Misal olaraq verilən cümlədə, "Hacı Nəsir … oğlunun təvəllüdünü şadlıq edib, şəhərin fəqirfüqərasına pul və xörək payladı" deyimində, Hacı Nəsir sadəcə oğlunun dünyaya gəlməsini deyil, bu hadisəni böyük bir şənlik kimi qeyd etdiyini, sosial məsuliyyət götürərək ehtiyacı olanlara yardım etdiyini də ifadə edir. Bu kontekstdə, "təvəllüd" sözü, sevinc və xeyirxahlığı da özündə ehtiva edən bir hadisəni bildirir.
Qısaca desək, "təvəllüd" sözü "doğum"dan daha geniş mənaya malikdir və insanın dünyaya gəlməsi hadisəsinin həm bioloji, həm də sosial-mədəni tərəflərini əhatə edir. Müasir Azərbaycan dilində ədəbiyyatda və gündəlik danışıq dilində "doğum" sözü ilə sinonim kimi istifadə olunsa da, "təvəllüd" sözü daha təntənəli və rəmzi bir məna daşıyır.