izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tıxma (tıxmaq felindən törəmə) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsas mənası, bir şeyin digərinə zorla, sıx bir şəkildə yerləşdirilməsi, qoyulmasıdır. Bu mənada "tıxma" həm prosesi, həm də nəticəni ifadə edə bilər. Məsələn, “Çantanı əşyalarla tıxmışdı” cümləsində “tıxma” prosesini, “Olan bütün kitabları rəfə tıxmışdı, artıq yer yox idi” cümləsində isə həm prosesi, həm də nəticəni ifadə edir.

“Tıxma” sözü, həmçinin sıxlıq, dolğunluq mənasında da işlənə bilər. Bu zaman əşyaların sıx yerləşdirilməsi nəzərdə tutulur, ancaq fiziki zorlama vurğulanmır. Məsələn, "O otaq əşyalarla tıxma idi" cümləsində "tıxma" sıxlıq, əşyaların çoxluğunu ifadə edir. Bu mənada "sıxlıq", "doluçuluq" kimi sinonimlərdən istifadə etmək olar, lakin "tıxma" sözü əşyaların qeyri-təbii və ya qeyri-rahat bir şəkildə yığılmasını ifadə etmək baxımından fərqlənir.

Daha məcazi mənada “tıxma” sözü, bir işin ya da prosesin çətinliklə, çoxlu səy göstərilməklə yerinə yetirilməsini ifadə etmək üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, “İmtahanlara hazırlaşmaq çox tıxma idi” cümləsində “tıxma” sözü çətinliyi, zəhmətli olmağı ifadə edir. Bu mənada "çətin", "zəhmətli", "əziyyətli" kimi sinonimlər işlənə bilər. Amma “tıxma” daha çox bir işə çoxlu səy sərf olunması və nəticənin əldə edilməsinin bir qədər məcburi olmasını vurğulayır.

Etimoloji baxımdan, “tıxma” sözü “tıxmaq” felindən törəmişdir və bu felin mənası da bir şeyin digərinə zorla yerləşdirilməsini ifadə edir. “Tıxmaq” feli Türk dillərinin ümumi qatına aiddir və qədim türkcədə də izləri var.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz