Toksik (sif.) [yun. toxikon -dan] Zəhərli və ya zəhərləyici xassələrə malik olan; canlı orqanizmlər üçün zərərli təsir göstərən. Bu termin kimyəvi maddələr, bioloji agentlər (məsələn, bakteriyalar, viruslar, zəhərlər) və ya fiziki amillər (məsələn, yüksək səviyyədə şüalanma) üçün istifadə oluna bilər. Toksik təsir, maddənin canlı orqanizmə daxil olma üsulundan (inhalyasiya, udma, dəri vasitəsi ilə) və maddənin dozundan asılı olaraq müxtəlif şəkildə özünü göstərə bilər.
Məna nüansları: "Toksik" sözü sadəcə "zəhərli" olmaqdan daha geniş bir mənaya malikdir. "Zəhərli" sözü daha çox konkret, ani zəhərlənməni ifadə edərkən, "toksik" sözü daha çox kimyəvi və bioloji maddələrin uzunmüddətli və ya qısamüddətli zərərli təsirlərini, orqanizmə mənfi təsirini əhatə edir. Məsələn, "zəhərli göbələk" deyərkən ani ölüm təhlükəsi nəzərdə tutulur, halbuki "toksik tullantılar" deyərkən ətraf mühitə və insan sağlamlığına uzunmüddətli təsiri nəzərdə tutulur.
İstifadə nümunələri:
- Toksik tullantılar ətraf mühitə ciddi ziyan vurur.
- Siqaretdə olan nikotin insan üçün toksik təsirə malikdir.
- Bəzi bitkilər toksik maddələr ifraz edir.
- Sənaye müəssisələrinin toksik atıqları təmizlənməlidir.
- Toksik şok sindromu ciddi bir xəstəlikdir.
- Həmin kimyəvi maddənin toksik səviyyəsi müəyyən edilməlidir.
Etimologiya: Yunanca toxikon sözündən götürülmüşdür. Toxikon "ox ucu üçün zəhər" mənasını verir. Bu, sözün əvvəlki istifadəsinin zəhərlənmiş silahlarla əlaqəli olduğunu göstərir. Lakin müasir istifadədə toksik daha geniş bir kontekstdə işlənir.