Tumarlamaq fellinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "səliqəyə salmaq üçün sığallamaq, sığal-səliqə vermək" ifadəsindən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. Əsas mənası, bir şeyə - xüsusilə də saç, paltar və ya bənzər şeylərə - incə, nazik hərəkətlərlə toxunmaq, düzəltmək, hamarlamaq, yumşaltmaq və ya düzəltməkdir. Bu hərəkət nəvaziş, sevgi, qayğı, hörmət və ya sakitləşdirmək məqsədi daşıya bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, kökü türk dillərindəki "tumar" sözündən gəlir. "Tumar" sözü əsasən yumşaq, tüklü, ipək kimi materiallara və ya bu materiallardan hazırlanmış əşyalara aid edilir. Beləliklə, "tumarlamaq" feli, bu yumşaq materialların xüsusiyyətlərini əks etdirən bir hərəkəti ifadə edir. Məsələn, "tumarlanmış saçlar" ifadəsi, yumşaq, hamar və baxımlı saçları təsvir edir.
Tumarlamaq feli müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Misal üçün:
- Nəvaziş və qayğı ifadəsi: "Ana balanın başını tumarladı." (Burada tumarlamaq hərəkəti sevgi və qayğını bildirir.)
- Düzəltmə və hamarlama: "Paltarın qırışlarını tumarladı." (Bu zaman tumarlamaq, paltarı düzəltmək, qırışlarını aradan qaldırmaq mənasında işlənir.)
- Sakitləşdirmə: "Uşağı sakitləşdirmək üçün onun başını tumarladı." (Burada tumarlamaq hərəkəti sakitləşdirici və rahatlatıcı təsiri ifadə edir.)
- Səliqəyə salma: "Hacı... börkünü tumarladı." (M.S.Ordubadi) (Bu misalda, börkün səliqəsini düzəltmək məqsədi önə çıxır.)
Beləliklə, "tumarlamaq" feli, sadəcə "sığallamaq"dan daha çox, incə, nazik və yumşaltıcı bir toxunuşu, həmçinin bu toxunuşun arxasındakı məqsədi və hissi də özündə əks etdirən zəngin mənalı bir sözdür.