Tuşlanma sözü "tuşlanmaq" fellindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə "tuşlanmaq" feli ilə əlaqəli olaraq izah olunsa da, tuşlanmanın mənasını daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. Əslində tuşlanma, bir növ qəfil, gözlənilməz və adətən xoşagəlməz bir hadisə və ya vəziyyətlə qarşılaşma, birdən-birə narahatlıq, çaşqınlıq və ya həyəcan hissi keçirmək deməkdir. Bu hadisənin səbəbi müxtəlif ola bilər: qəfil bir səs, gözlənilməz bir xəbər, təhlükəli bir vəziyyət, utancverici bir an və s.
Tuşlanma, psixoloji bir reaksiyadır və fiziki əlamətlərlə müşayiət oluna bilər: ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, əllərin tərləməsi, səs tonunun dəyişməsi, bədəndə titrəmə və s. Sözün mənası içərisində qəfillik, gözlənilməzlik və psixoloji təsirin gücü ön planda dayanır. Sadəcə qorxu və ya qəzəb deyil, daha çox bu hisslərin qəfil baş verməsi ilə əlaqədardır.
Cümlələr içərisində istifadəsi:
- Qapının birdən açılması onun tuşlanmasına səbəb oldu. (Burada tuşlanma qəfil bir hadisəyə reaksiya kimi təsvir olunur)
- İmtahandan düşmə xəbəri onu dərin bir tuşlanmaya saldı. (Burada tuşlanma, mənfi bir xəbərə psixo-emosional reaksiyadır)
- Səhnəyə çıxmazdan əvvəl bir anlıq tuşlanma yaşadı. (Burada tuşlanma həyəcan və narahatlığın ifadəsidir)
- Qəflətən eşitdiyi səs onu tuşlandırdı. (Bu cümlədə "tuşlanmaq" feli istifadə olunmuşdur, ancaq "tuşlanma" sözünün mənasını aydınlaşdırır)
Etimoloji baxımdan, "tuşlanmaq" feli Türkiyə türkcəsindən keçmiş ola bilər. Ancaq dəqiq etimologiyasını təyin etmək üçün daha dərin araşdırmalar tələb olunur. Lakin, mənasından aydın görünür ki, söz qəfil baş verən və psixo-emosional reaksiyaya səbəb olan bir vəziyyəti ifadə edir.