Tükənmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "qurtarmaq", "bitmək" və ya "tamamilə işləyib qurtarmaq"dan daha geniş və çoxcəhətlidir. Lüğətlərdə verilən bu izah, felin əsas mənasını əks etdirir, lakin onun kontekstə bağlı olaraq ifadə etdiyi incə nüansları tam əhatə etmir.
Tükənmək, bir şeyin sonuna çatmasını, ehtiyatının tamamilə bitməsini ifadə edir. Bu, fiziki bir varlığın (məsələn, yemək, su, yanacaq) tükənməsi, bir prosesin sonlanması (məsələ, gücün, səbrinin tükənməsi) və ya bir ehtiyatın, imkanın, mənbənin daha mövcud olmaması kimi müxtəlif mənalarda işlənə bilər.
Məsələn, "yemək ehtiyatının tükənməyə başlaması" ifadəsi, yeməyin tamamilə bitməsini deyil, bitməyə doğru getməsini, azalmasını bildirir. Bu, tükənmək felinin proqressiv mənada da işlənə biləcəyini göstərir.
Tükənmək felinin etimologiyasına baxdıqda, kökü "tük" sözündəndir. "Tük" sözü az miqdarda qalan, son qalıqlar mənasını verir. Bu da tükənməyin tam bitmə mənasından daha çox, azalma, qurtarma prosesinin son mərhələsinə işarə etdiyini göstərir.
Fərqli cümlələrdə tükənmək felinin necə işləndiyi nümunələri aşağıdakılardır:
- Səbrim tükəndi.
- Qaz ehtiyatları sürətlə tükənir.
- Su mənbəyi tükənmək təhlükəsi ilə üzləşir.
- Ümidlərim tükənməyə başlayıb.
- Onun bacarığı heç vaxt tükənməz.
Göründüyü kimi, tükənmək felinin mənası kontekstə görə dəyişir. Ancaq əsas mənası bir şeyin tamamilə bitməsi, sonuna çatmasıdır. Bu bitmə prosesi tez, yavaş, birdən-birə və ya tədricən baş verə bilər.